Growth and structure of Italian alder (Alnus cordata /Loisel/ Duby) trees were analyzed in a linear plantation established by planting two-year-old seedlings at Fruška Gora (Serbia). The aim of this paper is to point out the growth characteristics and the structure of the Italian alder linear plantation at age 11 and 16 years and contribute to the knowledge of adaptive and productive potential of the species in the available plantation in Serbia. The spacing between the trees was 7 m (200 trees per hectare). The plantation is located on anthropogenically changed pedunculate oak and hornbeam site at 125 m above sea level. On the basis of 35 measured trees at age 11 and 16 years, the top height was 15 and 21 m, and the Lorey’s mean height 13.4 and 19.5 m. The dominant diameter was 32.4 cm at age 11 and 59.4 cm at age 16 years. The mean quadratic diameter was 25.1 and 47 cm.The productivity of the plantation is high. At age 11 years, the basal area was 9.9 m2∙ha−1, and the standing volume 107.2 m3∙ha−1 while at age 16 years, it was 34.7 m2∙ha−1 and 305.1 m3∙ha−1, respectively. In the period from 11 to 16 years of age, the periodic annual increment in diameter was 4.4 cm∙year−1, height 1.22 m∙year−1, and in basal area and volume 4.9 m2∙ha−1·year−1and 39.6 m3·ha−1·year−1, respectively, pointing to fast growth of Italian alder. Despite the limits due to a small sample and the fact that the linear plantation was analyzed, we generalise the ­following conclusion: the measured growth characteristics at age 11 and 16 years of Italian alder trees show that the species can grow fast and could be usable in similar areas.

Извод: У раду се приказује изграђеност очуваних, високих, зрелих, састојина и младих састојина насталих планском обновом или спонтаном разградњом истих у монодоминантним шумама китњака (Quercetum petraeae Čer. et Jov. 1953.), из две субасоцијације, tilietosum и typicum, на подручју Националног парка "Ђердап". Приказ зрелих састојина се заснива на подацима са огледних површина, прикупљаним 1992. године, у периоду који карактерише појава масовног сушења китњака на наведеном подручју, и широм Европе. У састојинама, старим око 150 година у 1992. години, у спрату дрвећа је био заступљен само китњак. Састојине су са потпуним до густим склопом и имају високе износе запремине, а у структури по биолошком положају, квалитету дебла, развијености крошње и степену сушења стабала међу њима нема јаснијих разлика. Приказ младих састојина се заснива на подацима са трајне огледне површине, прикупљаним 2017. године, као и на подацима других аутора. Изграђеност младих састојина указује да је у фази обнове старих састојина потребно планирати различите узгојне мере у различитим субасоцијацијама монодоминантне шуме китњака, да би се очувало учешће китњака у довољној бројности.

The paper presents the occurrence of subspontaneous dispersal of Kentucky coffeetree in the park-forest which is a part of a protected natural area "Topciderski park" in Belgrade. In 1949, three trees of Kentucky coffeetree not older than 85 years were recorded. In 2016, one sexually reproductive tree was recorded in Topcider which is assumed to be one of the three "mother" trees recorded in 1949. The diameter at breast height is 94.6 cm and the height of the tree is 24.1 m. During the past seven decades, the Kentucky coffeetree regenerated successfully from seed and root suckers in the area that was under anthropogenic influence and was left to succession, but the Kentucky coffeetree has not shown invasiveness. In the area of subspontaneous dispersal of Kentucky coffeetree (0.25 ha), all the trees that had diameter at breast height 1.0 cm and more were measured. Fourteen tree and shrub species were identified with a total of 624 trees and Kentucky coffeetree was the most represented species with 326 trees (52.2%). In the subspontaneous regenerated group of Kentucky coffeetree, the diameter at breast height of the thickest tree is 48.2 cm and the highest tree is 25.5 m tall. The diameter structure of Kentucky coffeetree trees shows the declining distribution. Compared to the habitus of "mother" tree, that has a slenderness of 25, the habitus of the dominant and codominant trees in the subspontaneous regenereted group of Kentucky coffeetree is characterized by slenderness of 75-110 that is characteristic of the trees grown in the stand closure.

U radu su prikazane značajke rasta jednogodišnjih biljaka sladuna u uvjetima potpunog svjetla u poljskom pokusu 2016. godine. U odnosu na višegodišnji prosjek (1981.–2010. godine) srednja temperatura zraka u vegetacijskom razdoblju 2016. godine bila je veća za 1.3^°C, a količina oborina za 30.1 mm. Broj ožiljaka terminalnih pupova na jednogodišnjim biljkama sladuna (Slika 1), definira broj faza rasta u visinu na temelju kojega su izdvojeni tipovi rasta biljaka: biljke s jednofaznim, dvofaznim i trofaznim rastom. U analiziranom uzorku, 39,8% biljaka pripada jednofaznom tipu rasta, 58,2% dvofaznom, a svega 2,0% trofaznom tipu rasta (Slika 2). S obzirom na mali broj biljaka s trofaznim rastom u visinu, sve biljke su podijeljene u dvije skupine: biljke sa jednofaznim i biljke sa višestrukim rastom u visinu (Tablica 2). Postoje statistički značajne razlike u varijancama uzoraka kod svih značajki rasta između biljaka s jednofaznim i višestrukim rastom na razini p < 0,05, a na razini p < 0,01 između srednjih vrijednosti svih analiziranih elemenata rasta između biljaka s jednofaznim i višestrukim rastom. Primjetno je da raspodjela svih elemenata rasta varira između dvije definirane skupine biljaka. S obzirom na visinu primarnog rasta (H₁), biljke s jednofaznim rastom su po apsolutnoj varijabilnosti nešto manje varijabilne, a po relativnoj duplo manje varijabilne od biljaka s višestrukim rastom, s blago pozitivnom asimetrijom. Što se tiče ukupne visine, biljke sa višestrukim rastom su znatno varijabilnije kako glede apsolutne varijabilnosti, tako i relativne varijabilnosti i s više izraženom desnom asimetrijom u odnosu na biljke s jednofaznim rastom. Kod biljaka s višestrukim rastom, apsolutna varijabilnost broja listova je dvostruko veća, a ukupne površine listova trostruko veća s izraženom desnom asimetrijom u usporedbi s biljkama s jednofaznim rastom. Postoje značajne razlike između raspodjela biljaka s jednofaznim i višestrukim rastom u visinu. Biljke s jednofaznim rastom imaju manju ukupnu visinu, manji promjer korjenovog vrata, manji broj i ukupnu površinu listova, ali se odlikuju većom srednjom visinom primarnog rasta u odnosu na biljke sa višestrukim rastom, što ukazuje na različite značajke rasta u početnoj fazi i tijekom vegetacijskog razdoblja između ovih tipova biljaka.

Istraživanja su obavljena u kulturi smreke (Picea abies /L./ Karst.), koja je osnovana sa 5.000 sadnica po hektaru na staništu planinske šume bukve na nadmorskoj visini 870 m. Na osnovi usporedbe elemenata rasta istraživane kulture s elementima rasta u drugim mladim do srednjedobnim kulturama smreke, istraživana kultura je u kategoriji visokoproizvodnih kultura u Srbiji i šire u Europi. Na trajnoj pokusnoj plohi, u dobro sklopljenom dijelu istraživane smrekove kulture u starosti 32 godine, izmjereno je 3.911 stabala po hektaru, s volumenom od 384,17 m³·ha^-1, a ukupno evidentiran prirast drvne zalihe sastojine do 40. godine iznosio je 561,85 m³·ha^-1, a do 50. godine 819,1 m³·ha^-1. Na osnovi dvije prorjede, u 32. i 40. godini i naknadno posječenih tanjih stabala u razdoblju od 33. do 40. god., na pokusnoj plohi ukupno je posječeno 2.844 stabla po hektaru (72,7%) volumena 279,4 m³·ha^-1 (tablica 1). Numerički pokazatelji strukture stabala na pokusnoj plohi u 32., 40. i 50. godini prikazani su u tablici 2, a debljinska struktura na grafikonima 2, 3 i 4. Za definiranje utjecaja prorjeda na prirast stabala uspoređen je tečajni debljinski (i_dt) i visinski (i_ht) prirast u razdoblju od 25. do 32. godine i 33.-40. godine kod detaljno analiziranih dominantnih stabala (D₁₀₀iD₄₀₀), a na sastojinskoj razini uspoređen je tečajni debljinski (i_dt) i visinski (i_ht) prirast u razdoblju od 33. do 40. godine i 41.do 50. godine kod dominantnih stabala (D₁₀₀iD₄₀₀). Testiranje razlika između tečajnih prirasta u različitim razdobljima obavljeno je uz pomoć t-testa. Na razini sastojine uspoređen je i tečajni prirast promjera, temeljnice i volumena svih stabala i stabala budućnosti (311 kom.∙ha^-1) u razdoblju od 33.-40. godine i u razdoblju od 41.-50. godine. Neparametrijski Kolmogorov-Smirnov test korišten je za međusobnu usporedbu struktura stupnja vitkosti (odnos h/d_1,3). Istraživanja su omogućila da se definira utjecaj prorjeda na prirast i stupanj vitkosti različitih kategorija stabla i sastojine u dva starosna razdoblja sastojine, 33.-40. i 41.-50. godine. Prva prorjeda u 32. godini, pri visini dominantnih stabala 15 m, imala je karakter selektivne prorjede, bila je niska (q_d<0,85) i jaka (jačina prorjede je 36% volumena). Prorjeda je obavljena u starosti sastojine koja značajnije ne odstupa od razdoblja kada se izvode prve „komercijalne“ prorjede u Europi. Međutim, tokovi tečajnog debljinskog prirasta detaljno analiziranih dominantnih stabala (D₁₀₀iD₄₀₀)  pokazali su da je prekasno izvršiti prorjedu u 32. godini, a model rasta (prirasta) visina је pokazao kulminaciju u 25. godini (kada su dominantna stabla postigla visinu 11 m), pa bi se 25. godina mogla označiti i kao godina u kojoj je najkasnije trebalo izvršiti prvu komercijalnu prorjedu (grafikon 7). Zatečeni velik broj stabala, s velikom drvnom zalihom po hektaru, u 32. godini i jaka prorjeda uvjetovali su  visoki iznos prorjednog etata, od 115,13 m³∙ha^-1, što je u kategoriji najviših iznosa volumena koji se okvirno preporučuju u literaturi za sličnu starost smrekovih kultura. U razdoblju od 33.-40 godine debljinski prirast je iznosio kod preostalih stabala 0,31 cm∙god^-1, a kod stabala budućnosti 0,54 cm∙god.^-1 (tablica 7). Dominantna stabla, posebno 400 najdebljih stabala po hektaru, nalazila su se u fazi velikog visinskog prirasta u vrijeme i poslije prorjede u 32. godini (tablica 5 i 6), što je za posljedicu imalo povećanje stupnja vitkosti stabala, odnosno povećanje nestabilnosti sastojine (grafikon 8). Druga prorjeda u 40. godini, pri visini dominantnih stabala preko 20 m, imala je karakter selektivne prorjede, bila je niska (q_d<0,85) i jaka (jačina prorjede je 34% volumena). Jaka prorjeda u 40. godini, s prorjednim etatom 142,28 m³∙ha^-1, uvjetovala je veći debljinski prirast, odnosno bolju reakciju debljinskog prirasta na preostalim stablima, u odnosu na prorjedu u 32. godini. Stabla budućnosti imali su za 29%, a dominantna stabala (D₁₀₀iD₄₀₀) za 36-42%, veći debljinski prirast u starosnom razdoblju od 41.-50. godine, u odnosu na starosno razdoblje 33.-40. godine, što je uz opadajući trend visinskog prirasta uvjetovalo i manji stupanj vitkosti, odnosno veću stabilnost stabala i sastojine (grafikon 8). Na osnovi navedenog, proizlazi da su provedene jake prorjede doprinijele uspostavljanju povoljnih odnosa u debljinskom i visinskom rastu stabala u istraživanoj kulturi i time poboljšale njihovu stabilnost.

No abstract

U radu su prikazani elementi rasta stabala u linijskim nasadima talijanske johe (Alnus cordata /Loisel./ Duby) u starosti 11 i 16 godina i crne johe (Alnus glutinosa /L./ Gaertn.) u starosti 100 godina u sličnim stanišnim uvjetima na Fruškoj gori (Srbija). Nasadi su osnovani na antropogeno izmijenjenom staništu lužnjaka i graba u potočnoj dolini, na nadmorskoj visini oko 120 m. Talijanska joha predstavlja novounijetu vrstu u Srbiju 2004. godine, a nasad crne johe je u kategoriji najstarijih nasada te vrste na Fruškoj gori. Komparacija elemenata rasta stabala talijanske johe u starosti 16 godina, kada je srednja i dominantna visina stabala iznosila 19,5 i 21,0 m, a srednji i dominantni promjer na prsnoj visini 47,0 i 59,4 cm, i elemenata rasta stabala crne johe u starosti 100 godina na istom lokalitetu, gdje je srednja i dominantna visina stabala iznosila 24,0 i 25,2 m, a srednji i dominantni promjer na prsnoj visini 48,7 i 62,1 cm, ukazala je da su promjeri talijanske johe oko 95%, a visine oko 81% od vrijednosti istih elementa rasta kod crne johe. Izvedeni elementi rasta nasada (na bazi preračuna da se po hektaru nalazi 200 stabala) ukazuju da veličina temeljnice oko 35 m2•ha−1 i volumena nasada oko 300 m3∙ha−1 kod talijanske johe u starosti 16 godina iznose oko 90% od istih veličina kod crne johe u starosti 100 godina. Na osnovu početnih rezultata uzgoja talijanska joha može predstavljati potencijalno primjenjivu vrstu: kao brzorastuća u šumskim plantažama i dekorativna u urbanim područjima.

The paper presents the growth characteristics of one-year-old seedlings of three autochthonous oak species (Fagaceae family): Turkey oak (Quercus cerris L.), Hungarian oak (Quercus frainetto Ten.) and downy oak (Quercus pubescens Willd.) in suboptimal growing conditions. The analyzed oak species are widely distributed in Serbia. One of the most important benefits of oak species is wood production (Hungarian and Turkey oak), and they have a promising role for the use in the future regarding the climate change as all species can be encountered on dry sites. Acorns were collected in the autumn of 2017 in natural stands and a sample of 400 acorns per each oak species was immediately sown in a nursery seedbed in the form of a random block system with four replicates. At the end of 2018, the available sample of seedlings was analyzed morphometrically. The seedlings were classified according to the number of shoot growth flushes into one-flush-growth and multi-flush growth seedlings. Turkey Oak had the highest number of seedlings which also recorded higher values in total height, root collar diameter and number of leaves. These results were obtained on alkaline soil with the presence of weeds and rodents and the absence of irrigating. The presence of multi-flush growth was recorded in all three oak species. Differences between analyzed three oak species exist in these suboptimal conditions. However, in full light conditions, a similar growth pattern was recorded, indicating to the similar adaptability of the species.