Samenvatting In het kader van arboconvenanten tussen werkgevers, werknemers en overheid vindt op sectorniveau monitoring van arbeidsrisico's en gezondheid plaats met een werknemersvragenlijst: de Monitor Arboconvenanten. Op basis van de resultaten van een nulmeting worden doelstellingen voor het arboconvenant geformuleerd. Aan de hand van tussen-en eindmetingen wordt vastgesteld of doelstellingen worden behaald.Om uit de veelheid van gegevens van de Monitor de hoofdlijnen te kunnen destilleren zijn kengetallen ontwikkeld die inzicht geven in de omvang van een probleem in een sector en die geschikt zijn voor het stellen van doelen. In dit artikel worden de kengetallen voor werkstress en klachten van arm, nek of schouder besproken. Met deze kengetallen kunnen risicogroepen geı¨dentifi-ceerd worden met verhoogde kans op uitval of beperkingen. Tevens zijn ze bruikbaar als prestatie-indicator voor het convenant.Prospectief onderzoek is gewenst om de ontwikkelde kengetallen te valideren om daarop betrouwbare voorspellingen te kunnen baseren over toekomstige gezondheidsproblemen, beperkingen in het werk en uitval. InleidingSinds 2000 wordt in veel sectoren gewerkt met arboconvenanten. In een arboconvenant worden afspraken gemaakt tussen werkgevers en werknemers van een bepaalde sector en de overheid om te komen tot verbetering van de arbeidsomstandigheden en het terugdringen van zaken als bijvoorbeeld ziekteverzuim, werkdruk, werkstress en klachten van arm, nek of schouder, meestal RSI genoemd. Herhaald meten van arbeidsomstandigheden en de (gezondheids)effecten daarvan -oftewel monitoring -is een vast onderdeel van de huidige arboconvenanten. In het kader van vrijwel alle afspraken is een nulmeting uitgevoerd en staat een eindmeting en soms een tussenmeting gepland. Aan de hand van de nulmeting worden doelstellingen vastgesteld voor de verschillende arbeidsrisico's. De eindmeting moet inzicht geven in het effect van de activiteiten van de sector.Op verzoek van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is de Monitor Arboconvenanten ontwikkeld (hierna Monitor). Met de Monitor worden kenmerken gemeten van blootstelling aan de belangrijkste arbeidsrisico's en de mogelijke gevolgen, gezondheidsklachten e´n beperkingen in het werk. De Monitor wordt uitgezet onder een steekproef van werknemers en bestaat uit de volgende modules: Werkdruk en werkstress, Bewegingsapparaat, Beeldschermwerk, Fysieke belasting, Agressie en geweld, en Verzuim.De Monitor is inmiddels toegepast in uiteenlopende sectoren, zowel in het kader van steekproefonderzoek op sectorniveau als in organisatieonderzoek.Bij het maken van afspraken over te behalen doelen in het kader van de arboconvenanten is het van belang om e´e´n samenvattende maat voor een bepaald risico te hebben: een kengetal. Bij de ontwikkeling van kengetallen

No abstract

In 2006 is een grote bankinstelling gestart met een leefstijlverbeteringsprogramma. In longitudinaal onderzoek binnen deze organisatie is de samenhang tussen leefstijlverbetering en verzuimdaling eerder aangetoond. 1 In het bijzonder een verbeterde energiebalans; een toename van energie tijdens het werk en/of een afname van de herstelbehoefte na het werk, hangt samen met een verzuimdaling. De vraag wat de toegevoegde waarde is van het leefstijlprogramma voor de bankorganisatie beperkt zich niet tot een bijdrage aan de verzuimdaling, maar strekt zich ook uit tot het verbeteren van het functioneren van de medewerkers en hun individuele arbeidsprestaties.Recent is binnen de psychologie aandacht ontstaan voor de positieve aspecten van menselijk gedrag in relatie tot de arbeid, waarbij de rol van energie tijdens het werk als belangrijk naar voren is gekomen. 2,3 In Nederland is op dit gebied vooral het onderzoek naar bevlogenheid (waarvan energie tijdens het werk een onderdeel is) goed van de grond gekomen. 4,5 Energie tijdens het werk kan, behalve met verzuim en arbeidsongeschiktheid, ook in verband worden gebracht met werknemersprestaties. Van energie tijdens het werk wordt verondersteld dat het een positieve impact heeft op de arbeidsprestatie van werkenden.3 Hoewel dit nog nauwelijks expliciet is onderzocht, kan men een dergelijk positief verband veronderstellen op basis van de literatuur over de invloed van positieve emoties op arbeidsprestaties: bij mensen met positieve emoties gaat de cognitieve verwerking sneller en ligt de motivatie hoger om gestelde doelen te bereiken. Sommige auteurs veronderstellen aanvullend dat energie tijdens het werk voorwaardelijk is voor het vertonen van flexibel en initiatiefrijk werkgedrag, zoals tegenwoordige arbeid dat vaak verlangt.6 Dan wordt energie tijdens het werk meer als een voorwaarde gezien om succesvol arbeidsgedrag te vertonen, en is het dit soort gedrag dat zich uiteindelijk vertaalt in betere arbeidsprestaties.In de psychologie bestaat al ruim een eeuw belangstelling voor het fenomeen vermoeidheid in relatie tot het functioneren bij de arbeid. 7Herstelbehoefte is een indicator voor vermoeidheid na het werk, die in Nederlands onderzoek de nodige aandacht heeft gekregen. 8 In eerder onderzoek is de relatie van herstelbehoefte met verzuim en arbeidsongeschiktheid al uitgebreid aangetoond. Ook herstelbehoefte kan mogelijk met arbeidsprestaties in verband worden gebracht. Hier is de redenering negatief: een hoge herstelbehoefte is indicatief voor een te hoge mate van inspanning die geleverd moet worden voor de arbeidsprestatie, wat het risico met zich meebrengt van prestatieverval. De door de werknemer geleverde verhoogde inspanning zal in eerste instantie compenseren voor de hoge taakeisen en dit zal de behoefte aan herstel na het werk doen toenemen. Naarmate deze toestand langer duurt, gaat de werknemer fouten maken en gaat de kwaliteit van de arbeidsprestatie achteruit. 9,10 De invloed van de herstelbehoefte op de arbeidsprestatie is nog niet uitgebreid onderzocht, hoe...