Leertherapie in Nederland

Abstract

In Nederland is een leertherapie van minimaal vijftig zittingen verplicht in de opleiding van psychiaters en psychotherapeuten. Dit is uitzonderlijk omdat de verplichting in de meeste andere landen in Europa en in de Verenigde Staten niet geldt, en omdat de positieve effecten van leertherapie nooit overtuigend zijn aangetoond. Een postale enqueˆte onder 221 psychiaters, 118 psychologen en 58 psychotherapeuten van andere disciplines (totale response rate 56%), wees uit dat het belang van, de waardering voor en de positieve effecten van de leertherapie, ondanks het verplichte karakter ervan, door de overgrote meerderheid van de respondenten worden onderschreven. Bij een vergelijking tussen de beleving van verplichte (het huidige onderzoek) en niet verplichte 'persoonlijke' therapie (in verscheidene studies in de VS), bij dezelfde groepen beroepsbeoefenaren, zijn slechts geringe verschillen in waardering en resultaat gevonden. Wel is gebleken dat respondenten die menen dat de leertherapie niet aansluit bij de persoonlijke ontwikkeling negatiever oordelen over de kwaliteit van de werkrelatie en het resultaat van de behandeling. Maar ook bleken dezelfde respondenten een geringer belang te hechten aan de leertherapie. De conclusie luidt dat verplichte leertherapie in het Nederlandse opleidingssysteem niet bezwaarlijk is. Wel lijkt het raadzaam het moment waarop men met de leertherapie begint geheel aan de opleideling zelf over te laten, leertherapeuten buiten de kring van de eigen opleiders te recruteren en geen inhoudelijke rapportage over de leertherapie aan de opleidingsverantwoordelijken toe te staan. InleidingIn het najaar van 1990 werd een schriftelijke enqueˆte over ervaringen met leertherapie gehouden onder psychiaters en psychotherapeuten in opleiding. Alvorens hiervan verslag te doen schetsen we de situatie waarin het onderzoek naar nut en effect van leertherapie zich thans bevindt.In Nederland is een leertherapie van ten minste 50 zittingen verplicht voor psychiaters in opleiding (sinds 1983) en voor psychotherapeuten in opleiding (sinds 1986). De verplichting is niet nieuw, want al vanaf het begin van de jaren zeventig dienden psychotherapeuten die lid wensten te worden van de Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie (NVP) een leertherapie te ondergaan. Voor die tijd was psychoanalyse een van de meer gebruikelijke behandelingen, maar de NVP maakte een indeling waardoor men, afhankelijk van de duur van de behandeling, e´e´n tot drie punten kon behalen. Voor psychoanalyse kreeg men er drie. Het nieuwe systeem hield dus in dat men ook met minder uren, en met andere vormen van psychotherapie, kon voldoen aan de verplichte leertherapie. Nu kan het voor de hand liggen dat een psychotherapievereniging de eis van een leertherapie stelt voor het verwerven van het lidmaatschap van die vereniging, maar de verplichte leertherapie in een beroepsopleiding ligt om twee redenen minder voor de hand. In de eerste plaats wijkt het af van de situatie in veel andere landen, zowel in Europa als in de Verenigde Staten....

De persoon van de psychotherapeut in psychoanalytische behandelingen

“…Dit wordt wellicht geı¨llustreerd met een enqueˆterend onderzoek dat in 1990 onder psychiaters, psychologen en psychotherapeuten is gehouden (Trijsburg, Duivenvoorden, Stronks & Schagen, 1994). Hierbij gaat het uiteraard niet om harde gegevens, maar om indrukken van aspirant-psychotherapeuten over zichzelf.…”

Een geprotocolleerde leerervaring voor de GZ-psycholoog?

“…Over het verplichte karakter ervan, over de verplichte minimale omvang (50 zittingen), over het tijdstip in de opleiding, over de relatie met andere lopende of afgesloten behandelingen, over de kosten, over de gewenste therapievorm, over de kwalificaties van de leertherapeuten, over nog duizend en een andere aspecten. Er is zelfs een surveyonderzoek van behoorlijke omvang uitgevoerd (Trijsburg, Duivenvoorden, Stronks & Schagen, 1994). Acht artikelen, verschenen tussen 1989 en 1991, zijn gebundeld in een monografie (Bolten, Klip & Schagen, 1991) die is gepubliceerd ter gelegenheid van een studiedag op 15 maart 1991, gewijd aan het onderwerp 'leertherapie'.…”

De voortgezette opleiding gezinstherapie

“…; Everts, 1990;De Haas, 1989;Trijsburg, Duivenvoorden, Stronks & Schagen 1994;Van Praag-Van Asperen, 1991;De Wit, 1991). Algemeen wordt kennelijk aanvaard dat leertherapie een essentieel onderdeel is van een opleiding voor psychotherapeuten.…”