De persoon van de psychotherapeut in psychoanalytische behandelingen

Abstract

De betekenis van de persoon van de psychotherapeut in psychoanalytische behandelingen is toegenomen vanwege het groeiende besef van de invloed van het gedrag van en de interactie met de therapeut op de belevingen van de patie¨nt. Hierdoor is een opleidingstherapie voor psychoanalytisch psychotherapeuten des te noodzakelijker geworden, om zich de gevoelsmatige zelfreflectie eigen te maken; een vermogen dat belangrijk is voor het analyseren. Aanbevolen wordt het effect van verschillende vormen van opleidingstherapie op de ontwikkeling van het vermogen tot zelfreflectie te onderzoeken.De psychoanalytische behandelsituatie -die ik hier beperk tot de individuele psychoanalytische behandeling -vereist niet meer dan dat er twee personen bij elkaar komen voor gesprekken over een van de twee die tot doel hebben de psychische problemen van die ene persoon te verminderen of op te lossen. De situatie heeft wel waarborgen nodig: wat gezegd wordt blijft tussen vier muren; het gesprek duurt per keer drie kwartier; de patie¨nt ligt op de bank of zit tegenover de therapeut; de (vaste) frequentie wordt tevoren bepaald op, ruwweg, tussen een tot vijf keer per week; de betaling is geregeld; de inhoud van de gesprekken wordt hoofdzakelijk door de patie¨nt bepaald.Wat de gesprekken nu tot een psychoanalytische behandeling maakt, is hiermee niet aangegeven. Waarin verschillen psychoanalytische behandelingen van gedragstherapeutische, clie¨ntgerichte of andere psychotherapeutische behandelingen? Waarin verschilt de psychoanalyse van de psychoanalytische psychotherapie anders dan in de extrinsieke criteria (Gill, 1994) van het gebruik van een bank en de frequentie van vier-of vijfmaal per week?De laatste vraag stel ik in de loop van mijn betoog aan de orde. De eerste vraag kan ik beantwoorden door te verwijzen naar het gehanteerde persoonlijkheidsmodel en het verklaringsmodel voor het ontstaan van psychopathologie en in samenhang hiermee, de opvattingen over de behandeltechniek. Het verklaringsmodel en de consequenties ervan geef ik hierna weer conform de bestaande opvattingen vanuit de klassieke ego-psychologische invalshoek, zij het sterk vereenvoudigd.Later in het betoog komen andere visies aan de orde. Na de beschrijving van het verklaringsmodel bespreek ik de betekenis van de persoon van de psychotherapeut in psychoanalytische behandelingen. Aan de hand van een overzicht van de ontwikkelingen in de theorie van de techniek van psychoanalytische behandelingen maak ik duidelijk dat de betekenis van de persoon van de therapeut steeds groter wordt. Hieruit volgen enige opmerkingen over de opleidingstherapie, met name over het aspect van de gevoelsmatige zelfreflectie. Daarna bespreek ik de huidige situatie van de opleidingstherapie in de specialistisch opleiding tot psychoanalytisch psychotherapeut. Tot slot doe ik enige aanbevelingen. Verklaringsmodellen in de psychoanalytische behandelingIn het psychoanalytische persoonlijkheidsmodel wordt ervan uitgegaan dat vroegere ervaringen een bepalende invloed hebben op het latere leven...

Een tijdschrift met een missie?

“…In De persoon van de psychotherapeut in psychoanalytische behandelingen ontwikkelt Trijsburg (1998) Thunnissen (1997), in haar bijdrage Zwangerschap van een psychotherapeute. In dit artikel wordt een beschrijving gegeven van de invloed die een kenmerk van de persoon van de psychotherapeut (in casu haar zwanger zijn) heeft op de beleving van de patie¨nt en op de therapeutische interactie.…”