Analiza indywidualnej podatności użytkowników mediów społecznościowych na fake newsy – perspektywa polska

Abstract

Cel i hipoteza: Przedmiotem badań prezentowanych w artykule jest zagadnienie fake newsów oraz wpływ analitycznego myślenia użytkownika, na jego zdolność do rozpoznawania nieprawdziwych informacji. U podstaw tych dociekań leży hipoteza, że wysoki poziom myślenia analitycznego wpływa pozytywnie na umiejętność rozróżniania fake newsów od wiadomości prawdziwych. Metody badań: Metoda sondażu diagnostycznego, zawierającego skalę fake newsów oraz psychologiczny pomiar poziomu analitycznego myślenia. Wyniki i wnioski: Analiza udowadnia, że istnieje zasadniczy związek między poziomem analityczności myślenia a umiejętnością rozpoznawania fałszywych informacji. Ponadto zostały zidentyfikowane pewne grupy szczególnie podatne na fake newsy. Wartość poznawcza artykułu: W artykule przedstawiono medioznawczo-psychologiczną analizę zjawiska fake news w Polsce skupiającą się na podatności użytkowników mediów społecznościowych na fałszywe wiadomości. Jest to pierwsze tego rodzaju interdyscyplinarne badanie przeprowadzone w polskich realiach medialnych.

Analiza postrzegania prawdziwości informacji wśród studentów – podobieństwo super fake newsów do prawdziwych wiadomości

“…Do analiz postanowiono wykorzystać polską skalę podatności na fake newsy (Rosińska & Brzóska, 2020), która pozwala ocenić, jak uczestnicy badania postrzegają poszczególne newsy i fake newsy. Stanowi ona jak dotąd jedyne zwalidowane narzędzie badawcze w języku polskim związane z podatnością na fake newsy.…”

“…Natomiast twarde fake newsy nie będą dodatnio związane z postrzeganą prawdziwością real newsów; (3) aktywnie otwarte myślenie będzie wiązać się negatywnie z postrzeganą prawdziwością fake newsów na poziomie podobnym lub nieco wyższym niż analityczność myślenia. (Rosińska & Brzóska 2020). Kwestionariusz składał się z 14 fake newsów i 14 real newsów w formacie postu z portalu Facebook.…”

“…Próba studencka nie jest na tyle miarodajna, aby mogła być ekstrapolowana na całą populację. Jak wynika z analiz zagranicznych (Guess, Nagler, & Tucker, 2019;Loos & Nijenhuis, 2020), ale też polskich (Rosińska & Brzóska, 2020), na fake newsy narażone są głównie osoby starsze. Ponadto uzyskane wskaźniki korelacji mogą być zniekształcone przez poziom zdolności poznawczych studentów, inny niż w przypadku populacji ogólnej.…”

“…Real news postrzegany jako najbardziej prawdziwy uzyskał średnią ocenę na poziomie 4,46, czyli pomiędzy "częściowo prawdziwe" a "prawdziwe". Wszystkie real newsy były w pełni prawdziwe i mogły być w taki sposób postrzegane, co zostało potwierdzone przez sędziów kompetentnych w badaniu, z którego pochodzi wykorzystana skala (Rosińska & Brzóska, 2020). Tym bardziej niepokojący jest niski poziom postrzeganej prawdziwości real newsów wśród badanych studentów.…”

Infodemia w pandemii. W kierunku infodemiologii

“…Cennym uzupełnieniem tego przeglądu w polskiej literaturze przedmiotu są badania Klaudii Rosińskiej i Pawła Brzóski, którzy przeprowadzili medioznawczo-psychologiczną analizę zjawiska fake news w Polsce, skupiając się na podatności użytkowników mediów społecznościowych na fałszywe wiadomości. Wyniki badawcze wyraźnie wskazują, że "wysoki poziom analitycznego myślenia przyczynia się do lepszego rozpoznawania fałszywych informacji" i że "że osoby lepiej wykształcone trafniej rozpoznają fake newsy"; "Najwyższym poziomem rozpoznawania fake newsów legitymowały się osoby między 25. a 34. rokiem życia […] Wyjątkowo niski poziom rozpoznawania fake newsów odnotowano natomiast u osób starszych" 28 .…”