Idea koprodukcji odzwierciedla postulaty koncepcji współzarządzania w dziedzinie organizacji systemu usług publicznych. Niniejszy artykuł przedstawia genezę koncepcji koprodukcji usług publicznych oraz ilustruje na podstawie przeglądu międzynarodowej literatury aktualny stan debaty na temat korzyści wynikających z zastosowania tego modelu usług publicznych, czynników stymulujących jego rozwój oraz ograniczeń, wyzwań i potencjalnych zagrożeń związanych z jego upowszechnianiem. W podsumowaniu autor podejmuje próbę skonstruowania kompleksowej definicji koprodukcji, zwracając szczególną uwagę na elementy odróżniające ją od dwóch głównych modeli zarządzania usługami publicznymi -etatystycznego i rynkowego.Słowa kluczowe: współzarządzanie, nowe zarządzanie publiczne, koprodukcja, usługi publiczne. Dawid Sześciło -Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji, Zakład Nauki Administracji. WprowadzenieW klasycznym, etatystycznym modelu państwa dobrobytu państwo i jego agendy odpowiadały za realizację wszystkich funkcji składających się na proces zapewnienia usług publicznych. W pewnym zakresie państwo było odciążane przez instytucje społeczeństwa obywatelskiego: stowarzyszenia i inne organizacje społeczne, kościoły czy związki zawodowe. Świadczyły one usługi państwa dobrobytu na zasadach niekomercyjnych i nierynkowych. Upaństwowione i nierynkowe welfare state w krajach Zachodu miało się dobrze przez dwie pierwsze dekady po II wojnie światowej. Lata siedemdziesiąte przyniosły jednak wraz z globalnym załamaniem gospodarczym rozczarowanie efektywnością i sprawnością państwowej biurokracji w zarzą-dzaniu systemem usług publicznych. Powszechne stało się przekonanie o potrzebie radykalnej przebudowy welfare state. Zbiegło się ono ze wzbierającą falą neoliberalizmu, który zaoferował proste i nośne odpowiedzi na pytania o źródła kryzysu państwa opiekuńczego i drogi wyjścia z niego. Gdy neoliberalna wizja zarządzania publicznego (nowe zarządzanie publiczne -NPM) stała się programem reform o globalnym oddziaływaniu, okazało się, że klasyczne państwo dobrobytu musiało się poddać zjawisku, które Hemerijck nazwał "instytucjonalną rekalibracją" (Hemerijck 2013, s. 108-109).Neoliberalna wizja systemu usług publicznych zdobyła pozycję dominującego paradygmatu, obiecując bardziej efektywne zaspokajanie potrzeb socjalno-bytowych obywateli poprzez urynkowienie, komercjalizację i częściową prywatyzację systemu usług publicznych (Sześciło 2014). Jakkolwiek rynkowy model systemu usług publicznych zachowuje wciąż wpływowy cha rakter w praktyce zarządzania publicznego, w dyskursie teoretycznym nasilają się próby wypracowania modeli alternatywnych, odpowiadających zwłaszcza na coraz lepiej rozpoznane ułomności i zagrożenia związane z podejściem rynkowym. Współzarządzanie jako postrynkowy paradygmat zarządzania publicznego oferuje koncepcję obywatelskiej koprodukcji (współwytwarzania) usług publicznych jako co najmniej uzupełnienie repertuaru dostępnych metod i form realizacji zadań administracji dobrobytu. Ni niejszy artykuł ilustruje g...

Building on the literature on co-production and the (pragmatist) literature on experimentalist policymaking we introduce and evaluate a novel form of co-production: experimental co-production. We propose a model of this specific form including a list of not only potential benefits but also possible risks and costs. We illustrate and examine this model of experimental co-production by drawing on the case study of a major urban planning initiative in Vienna, Austria that included an experimental co-testing phase. We find that while the expected benefits of experimental co-production were partly realized for the citizens involved, the city government faced major political costs.

Streszczenie: W reakcji na krytykę dominującego w ostatnich dziesięcioleciach rynkowego paradygmatu usług publicznych, rozwijają się koncepcje proponujące korektę modelu rynkowego lub odejście od niego na rzecz całkowicie nowych wzorców funkcjonowania administracji usługowej. Do pierwszej kategorii można zaliczyć promowanie udziału podmiotów ekonomii społecznej w zapewnieniu usług publicznych, podczas gdy drugi kierunek reprezentuje zwłaszcza koncepcja obywatelskiej koprodukcji usług publicznych. W artykule przedstawiono porównanie teoretycznych założeń obu wizji. Prowadzi ono do wniosku, że koprodukcja i udział przedsiębiorców społecznych w zapewnieniu usług publicznych to koncepcje nie tylko w wielu punktach zbieżne, ale też komplementarne. Słowa kluczowe: usługi publiczne, koprodukcja, ekonomia społeczna.

The article addresses the participatory budgeting (PB), which is one of the most recognised governance innovations of recent decades. This global phenomenon represents in practice a shift towards participatory and collaborative management of public resources at the local level. The purpose of this article is to determine when top down approach to PB might be welcomed, taking into account the characteristics of PB schemes all around the world that they emerged as local initiatives, instigated either by civil society groups or local governments. The analysis is based on the description of the PB example as introduced via country-wide legislation, exhaustively regulating PB procedure. The article examines Polish experience in the field of functioning top down approach to PB. It demonstrates that top down PB can effectively work, if it is accompanied with significant incentives and grants, as well as the extensive autonomy and flexibility of local communities. Polish experience suggests that such an initiative might be relatively successful, yet there is a number of conditions that has to be met in order to ensure the dissemination of legislative model of participatory budgeting. The results have practical implications to central government institutions that consider introduction of some legislative framework for participatory budgeting at the local level. The originality of the research is in the analysis of one of successful stories of the PB introduced via country-wide legislation, and determining when this approach can work, also in other countries.

Agencification was one of the main pillars of the New Public Management reforms in Europe in the 1980s and 1990s. The strong increase in the number of agencies and the extension of their autonomy (especially with regard to independent regulatory agencies) significantly changed the organizational architecture of governments. However, the review of organizational reforms implemented over the past two decades in European administrative systems demonstrates a trend towards the rationalization and consolidation of the agency landscape. This article provides insight into major forms and patterns of consolidation, including comprehensive, cross-sectoral agency rationalization initiatives and more selective reforms regarding specific policy areas or types of government functions. It also explores the background of the consolidation reforms, confirming that economic pressures affecting governments in the era of austerity played a crucial role in redefining the position of agencies in governments’ organizational set-up. Points for practitioners Agencies remain the main vehicle for policy implementation across Europe but the trend towards de-agencification emerged in the decade of the 2010s, represented by both comprehensive, cross-sectoral initiatives reducing the agency stock, and consolidations in specific policy areas or covering agencies of specific types. De-agencification was triggered by the 2008 global financial crisis that increased the pressure on the reduction of administrative expenditure. To a lesser extent, it was a reaction to the adverse effects of agencification, such as coordination and steering problems, or the ambiguous impact of agencification on the efficiency of the public administration.

Od czasu wyborów parlamentarnych w 2015 r. Polska przesunęła się w stronę nieliberalnego modelu demokracji, w dużej mierze inspirowanego doświadczeniami węgierskimi. Jednym z pierwszych i najważniejszych przejawów zmiany w kierunku demokracji nieliberalnej na Węgrzech w epoce FIDESZ było osłabienie autonomii samorządów lokalnych. Biorąc pod uwagę ideologiczną bliskość węgierskich i polskich partii rządzących, można było się spodziewać podobnych działań w Polsce. W niniejszym artykule dokonano przeglądu prawodawstwa przyjętego od 2015 r. w celu zbadania, czy miał miejsce domniemany zwrot centralistyczny. Artykuł dowodzi, że podczas gdy „pełzająca centralizacja” jest faktem, fundamenty samorządu lokalnego i regionalnego nie zostały zdemontowane. Charakter tej „pełzającej centralizacji” jest sektorowy, a nie horyzontalny, tzn. koncentruje się na ograniczaniu zdolności i uprawnień władz lokalnych i regionalnych w wybranych obszarach (w szczególności edukacji i ochrony środowiska), zamiast demontować podstawowe instytucjonalne gwarancje autonomii lokalnej i regionalnej. Może to prowadzić do wniosku, że fundamenty samorządu lokalnego i regionalnego w Polsce nie są zagrożone. Artykuł ten pokazuje również potencjalne wyjaśnienia braku radykalnych zmian w kierunku recentralizacji. Główna hipoteza analizowana w tym kontekście odnosi się do masowego poparcia społecznego dla samorządów lokalnych i decentralizacji, przejawiającego się w badaniach opinii publicznej pokazujących najwyższy poziom zaufania do samorządów w całej jego historii.

No abstract

O powikłanej decentralizacji. Instytucjonalny krajobraz systemu usług publicznych w Polsce 1 Decentralizacja była jednym z filarów reform instytucjonalnych w Polsce na przestrzeni ostatnich 25 lat. W rezultacie samorząd lokalny i regionalny zyskał dużą rolę w zapewnieniu ważnych usług publicznych, w tym edukacji czy ochrony zdrowia. Rzeczywisty zakres decentralizacji w obu tych obszarach jest jednak istotnie ograniczony, w szczególności w sferze ochrony zdrowia. Co więcej, złożoność obecnego schematu instytucjonalnego w oświacie czy ochronie zdrowia utrudnia precyzyjne zarysowanie sfer odpowiedzialności rządu i samorządu. Niniejszy artykuł omawia główne wyzwania i problemy związane z ograniczonym i powikłanym modelem decentralizacji. Zalicza się do nich zwłaszcza tworzenie warunków dla tzw. blame game (przerzucania się odpowiedzialnością między rzą-dem i samorządem), stymulowanie prywatyzacji usługodawców publicznych i dominację centralistycznego modelu sterowania systemem usług publicznych.Słowa kluczowe: ochrona zdrowia, edukacja, usługi publiczne, decentralizacja, prywatyzacja.