Yaşam Boyu Gelişimde Motivasyon Kuramı Çerçevesinde Kontrol Stratejilerinin İncelenmesi

Abstract

Araştırmanın temel amacı Yaşam Boyu Gelişimde Motivasyon Kuramı (Heckhausen, Wrosch ve Schulz, 2010) çerçevesinde, genç bireylerin belirledikleri bir hedefe ulaşma sürecinde başvurdukları kontrol stratejilerinin neler olduğunu incelemektir. Araştırmanın örneklemini yaşları 18 ile 30 arasında değişen 396 katılımcı oluşturmaktadır. Katılımcıların 214'ü kadın (%54), 182'si (%46) erkektir. Yaş ortalaması ise 23.92'dir (SS = 3.80). Katılımcılar en az lise mezunudur. Katılımcılardan ilk olarak lise veya üniversite yıllarında belirlemiş oldukları hedefi hatırlamaları ve bu hedefe ulaşma sürecinde bir engel ya da başarısızlıkla karşılaşmaları durumunda başvurdukları kontrol stratejilerinin neler olduğunu belirtmeleri istenmiştir. Katılımcılara ayrıca Optimizasyon ve Kontrol Stratejileri Ölçeği uygulanmıştır. Çalışma kapsamında belirlenen hedefle ilgili olarak yakın çevredeki bireylerden ne ölçüde destek algılandığı da incelenmiştir. Yaşam Boyu Gelişimde Motivasyon Kuramı (Heckhausen ve ark., 2010) çerçevesinde yürütülen niteliksel veri analizi sonucunda verilen yanıtların önemli bir çoğunluğu seçici birincil kontrol ve ödünleyici birincil kontrol stratejileri kapsamında sınıflandırılmıştır. Bu iki stratejiyi seçici ikincil kontrol stratejisi izlemiştir. Katılımcılar tarafından en az başvurulan kontrol stratejisinin ise ödünleyici ikincil kontrol stratejisi olduğu görülmüştür. Tek Faktörde Tekrar Ölçümlü ANOVA sonuçları da ödünleyici ikincil kontrol stratejisinin diğer kontrol stratejilerine kıyasla katılımcılar tarafından daha az kullanıldığına işaret etmektedir. Ayrıca bireylerin hedefe ulaşma sürecinde en çok annelerinden destek algıladıkları görülmüştür. Çalışma kapsamında zamana ve çabaya yatırım yapma, tekrardan deneme, mücadele etme, yeni yöntemlere başvurma, diğer insanlardan yardım ve tavsiye isteme gibi stratejilerin katılımcılar tarafından daha çok kullanıldığı ortaya konulmuştur. Elde edilen bu yöndeki sonuçlar, genç bireylerin belirledikleri hedeflere ulaşma sürecinde bir engel ya da başarısızlıkla karşılaşmaları durumunda büyük ölçüde çaba harcamaya devam ettiklerine işaret etmektedir. Anahtar Kelimeler: Gelişimsel hedefler, Yaşam Boyu Gelişimde Motivasyon Kuramı, kontrol stratejileri, lise veya üniversite yılları Yazar Notu: Bu çalışma ilk yazarın doktora tezinin bir parçasıdır.

The smartphone addiction tendency and quality of life in students with disabilities

“…As a result, experience is critical in human development. Because experience begins in a person's biological environment, such as health, nutrition, and medicine, and progresses to a person's social environment, which includes family, friends, school, community, media, and culture (Kurt & Uçanok, 2020).…”