Views of Science Teachers About Educational Value of History of Science

Abstract

Bilim tarihi, bilginin hangi aşamalardan geçerek, bugün bilim dediğimiz bilgi türünün oluştuğunu, bilime ne gibi ve ne zamanlar katkılar yapıldığını, bu katkılar yapılırken bilim insanlarının nasıl uğraş verdiklerini, kullandıkları yöntemleri, araç ve gereçleri konu edinen bir disiplindir. Bilim tarihinin, ders programlarında yer alması oldukça önemlidir. Bilim tarihi aracılığıyla öğrenciler, bilimsel bilginin nasıl geliştiğini, tarihi, felsefi ve teknolojik bağlamın bu gelişimi nasıl etkilediğini anladıklarında, bilimle ilgili daha kapsamlı görüşe ulaşacaklardır. Dolayısıyla öğrenciler bilim hakkında öğrenmeye daha fazla ilgi duyacaklardır. Bilimsel çalışmalarla ilgili somut örnekler görebilecekler, bilimsel bilgi üretmenin bir süreç işi olduğunu anlayabileceklerdir. Bu aynı zamanda öğrencilerin, bilimin insanlığın bir ürünü olduğunu ve her bilimsel gelişmenin bir takım sosyal dinamiklerin etkisiyle gerçekleştiğini fark etmelerini de sağlayacaktır. Bu yüzden, öğrencilerin bilimin gelişim aşamalarıyla ilgili sağlıklı bilgiler almalarının, bilime katkısı olan uygarlık ve kültürlerden haberdar olmalarının önemli olduğu düşünülmektedir. Bilim tarihinin fen derslerinde etkili bir şekilde kullanılabilmesi için, bilim tarihinin öneminin ve değerinin öğretmenler tarafından anlaşılması gereklidir. Bu çalışmada, fen bilimleri öğretmenlerinin bilim tarihinin öğretimsel değeri üzerine düşünceleri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma, betimsel bir çalışmadır. Çalışmaya Türkiye'nin farklı illerinde çalışmakta olan 133 fen bilimleri öğretmeni katılmıştır. Veriler, Laçin-Şimşek ve Çalışkan (2016) tarafından hazırlanan "Bilim Tarihinin Öğretimsel Değeri Üzerine Öğretmen Görüşleri" adlı ölçek aracılığıyla toplanmıştır. Toplanan veriler, SPSS 18 programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, öğretmenlerin bilim tarihinin öğretimsel değeri ile ilgili olumlu görüşe sahip oldukları; bu görüşün mezun olunan bölüm, eğitim durumları, kıdem ve bilim tarihi ve bilimin doğası dersini almış olma durumuna göre değişmediği; ancak bilimi tarihine ilgi duyma, bilim tarihi ile ilgili kitap,dergi okuma, belgesel ve film seyretme değişkenlerine göre değiştiği ve daha olumlu olduğu görülmüştür.

Bilim Tarihi Temelli Hikâyelerle Fen Öğretimi: Tesla ve Volta Örneği

“…Bilimin doğasının anlaşılmasında bilim tarihi vurgusu ve bilim tarihi temelli öğretim uygulamalarının etkili sonuçlar verdiği ifade edilmektedir (Justi ve Gilbert, 2000;Mısır ve Laçin- Şimşek, 2018). Bilim tarihi öğretimi ile öğrencilerin bilimin doğasını anlamaları, bilime karşı olumlu tutum geliştirmeleri ve bilimsel okuryazarlıklarının geliştirilmesi sağlanabilmektedir (Koştur, 2017;Lederman, 1998;Sönmez, 2008;Turgut, 2007).…”

“…Bu çalışmaların bir kısmı bilim tarihi temelli hikâyelerin fen öğretiminde kullanılmasına yönelik teorik çalışmalar iken (Horton, 2013;Isabelle, 2007;Klassen, 2014;Klassen ve Froese-Klassen, 2014;Milne, 1998;Stinner ve Williams, 1993;Şeker, 2012), diğer bir kısmının çeşitli eğitim kademelerindeki öğrencilerle bilim tarihi temelli öğretim müdahalelerinin gerçekleştirildiği uygulamalı çalışmalar olduğu belirlenmiştir (Banister ve Ryan, 2001;Güney ve Seker, 2012;Kahraman, 2012;Kahraman ve Karataş, 2015;Kaya, 2007;Kokkotas, Rizaki ve Malamitsa, 2010;Polat ve Taşar, 2013;Roach ve Wandersee, 1995). İlgili literatüre bakıldığında, bilimin doğası, bilim insanlarının çalışmaları, bilimsel gelişmeler, bilimsel gerçeklerin ardında yatan olaylar ve toplumların bu gelişmelerden nasıl etkilendiğinin belirlenmesinde etkili bir yöntem olarak kabul edilen bilim tarihi temelli hikâyeler aracılığıyla fen öğretim uygulamalarına yönelik çalışmaların ülkemizde oldukça az sayıda araştırmacı tarafından yürütüldüğü görülmektedir (Güney ve Seker, 2012;Kahraman ve Karataş, 2015;Kaya, 2007;Mısır ve Laçin-Şimşek, 2018;Polat ve Taşar, 2013;Şeker, 2012). Eğitim fakültelerinin lisans programlarında yer alan Bilimin Doğası ve Bilim Tarihi gibi dersler, öğretmen adaylarının bu kavramlara yönelik teorik bilgi kazanmalarına fırsat verecek teorik içeriğe sahip olmasına rağmen, meslek yaşantılarında gerçekleştirecekleri öğretim uygulamalarında daha anlamlı öğrenmeleri sağlayabilmek adına fen kazanımlarını bilimin doğası ve bilim tarihiyle nasıl bütünleştirebileceklerine yönelik uygulamalara yeterli zaman ayrılmadığı düşünülmektedir.…”

Bi̇li̇m Tari̇hi̇ Öğreti̇mi̇nde Di̇ji̇tal Öyküleme Kullaniminin Öğretmen Adaylarinin Görüşleri̇ne Yansimasi

“…Derslerin daha anlaşılır olmasını sağlamak için öğrencilerin ilgisini çekecek yöntemlerin kullanılması gerekmektedir. Öğrencilerin ilgi ve dikkatlerini çekecek ortamlar ve yöntemlerle öğrenme daha kalıcı hale getirilebilecektir (Mısır ve Laçin, 2018).…”

“…Öğretmenlerin fen eğitimi ile bütünleştirilmiş bilim tarihinin öğretici özelliğinin yeterince farkında olmadıkları düşünülmektedir. Öğretmenlerin bilim tarihinin öğretici özelliği ile ilgili düşüncelerinin tespit edilmesinin gerekli olduğu düşünülmektedir (Mısır ve Laçin, 2018). Fen bilgisi öğretmen adayları ile yürütülen bu dijital öyküleme çalışmasının, ortaokul fen bilimleri derslerinde de kullanılmasına yönelik çalışmalar yapılması araştırmacılara tavsiye edilmektedir.…”

Analysis of History of Science-Based Drama Sketches Prepared by Prospective Science Teachers

“…Fen okuryazarlığına ve fen derslerine yönelik vurgunun artması ile birlikte ilköğretimden lisans düzeyine kadar pek çok kademede öğrencilerin bilime yönelik ilgilerinin arttırılması hedeflenmiş, bu doğrultuda öğretim programlarına yeni dersler eklenmiş veya derslerin içerikleri bilim tarihinin derslere entegre edilmesi ile revize edilmiştir. Ortaş'ın (2005) belirttiğine göre bilimin ne olduğu, bilim insanlarının nasıl çalıştığı, bilimsel çalışmaların nasıl yürütüldüğü; toplumun içinde bulunduğu sosyal, ekonomik, teknolojik ve kültürel durumun bilimsel çalışmaları nasıl etkilediğinin anlaşılması için özellikle de fen derslerinde bilim tarihine sık sık başvurmak gereklidir (Akt: Mısır & Laçin Şimşek, 2018). Ayrıca bilim tarihi öğretmenlerin bilimsel konuları daha gerçekçi bir ortamda öğretmesine, buna bağlı olarak öğrencilerin bilimin yapısını daha iyi anlamalarına yardımcı olmaktadır (Matthews, 1992).…”