Tüketi̇ci̇leri̇n Satin Alma Kararinda Tüketi̇ci̇ Etnosentri̇zmi̇ni̇n Rolü: Yurt Dişinda Yaşamiş Ya Da Yaşamakta Olan Tüketi̇ci̇leri̇n Etnosentri̇k Tüketi̇m Eği̇li̇mleri̇ Üzeri̇ne Bi̇r Araştirma

Abstract

ÖzetKültürler arası etkileşimin etkisi ile son dönemde daha da önem kazanan tüketici etnosentrizmi kavramının tüketicilerin satın alma davranışını etkileyen önemli faktörlerden biri olduğunu söylemek mümkündür. Bu çalışma, pazarlama alanındaki tüm bu gelişim ve değişmelere uyumlu olarak, tüketicilerin satın alma niyetlerinin nasıl ve nelerden etkilendiğini incelemek üzere yapılmıştır. Bu araştırmanın amacı, yurt dışında bir süre yaşamış ya da halen yaşamakta olan vatandaşlarımızın etnosentrik eğilimlerinin şiddetini ve bu etnosentrik eğilimlerinin onların satın alma kararlarına etkisini ölçmektir. Çeşitli ülkelerde yaşamış ve yaşamakta olan 416 gurbetçi vatandaşımızın katılımıyla gerçekleştirilen araştırmada, veri toplama araçları olarak Kuşdil ve Kağıtçıbaşı tarafından geliştirilen Schwartz Değerler Listesi, kişisel bilgi ve ifade formları ve Shimp ve Sharma tarafından, tüketicilerin Amerika'da üretilen yerli ürünlere karşı yabancı ürünleri satın almalarına ilişkin tüketici eğilimlerini ölçmek için geliştirdikleri CETSCALE (Consumer Ethnocentric Tendency Scale) kullanılmıştır. Araştırma sonuçları, değerler ve etnosentrik tüketim eğilimi ilişkisi ile ilgili bulgular ışığında tartışılmıştır. Çalışmanın, ulaştığı sonuçlar ve örnek hacmi genişliği bakımından; uygulayıcılara ve araştırmacılara, pazarlama stratejilerini belirleme aşamasında tüketicilerin satın alma davranışlarına ilişkin faydalı ipuçları vereceği düşünülmektedir.

Tüketicilerin Destinasyon Seçim Tutumları ile Etnosentrik Tutumları Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi

“…Gelir ile etnosentrik tutumların ilişkisine bakıldığında ters yönde bir ilişkinin olduğu ortaya çıkmıştır. Bir diğer deyişle gelirin artması durumunda etnosentrik tutumların azaldığı görülmektedir (Good ve Huddleston, 1995;Sharma vd., 1995;Bruning, 1997;Javalgi, Khare, Gross ve Scherer, 2005;Asil ve Kaya, 2013;Yapraklı ve Keser, 2013;Tayfun ve Gürlek, 2014;Özden, 2018). Fakat bunun tam aksini ifade eden çalışmalar da bulunmaktadır (Tan ve Farley, 1987;Balabanis vd., 2001).…”

“…Demografik faktörlerden yaş değişkenine bakıldığında yaşı büyük olan tüketicilerin küçük yaşta olanların aksine daha yüksek etnosentrik tutum sergiledikleri görülmektedir. Bunun yanı sıra, tüketicilerin yaş seviyesi artıkça etnosentrik tutumları da yükselmektedir (Han ve Terpstra, 1988;Caruana ve Magri, 1996;Vida ve Fairhurst, 1999;Balabanis vd., 2001;Bawa, 2004;Tayfun ve Gürlek, 2014;Özdemir, Güzeloğlu ve Topsümer, 2018;Özden, 2018).…”

“…Cinsiyete göre ise, kadın tüketiciler erkeklere oranla daha yüksek etnosentrik eğilim göstermektedir (Festervand, Lumpkin ve Lundstrom, 1985;Shin, 1993;Good ve Huddleston, 1995;Sharma vd., 1995;Bruning, 1997;Balabanis vd., 2001;Nadiri ve Tümer, 2010;Asil ve Kaya, 2013;Yapraklı ve Keser, 2013). Fakat bu değerlendirme her zaman aynı olmamakla birlikte cinsiyet ile etnosentrizm arasında farklılığın olmadığı durumlar da olabilir (Caruana ve Magri, 1996;Ruyter vd., 1998;Supphellen ve Rİttenburg, 2001;Klein, 2002;Bozyiğit ve Akkan, 2011;Hedvall vd., 2017;Özden, 2018).…”

“…Fakat bunun tam aksini ifade eden çalışmalar da bulunmaktadır (Tan ve Farley, 1987;Balabanis vd., 2001). Gelire benzer olarak tüketicilerin eğitim seviyesi yükseldikçe etnosentrik tutumlarının da azaldığı yapılan çalışmalarla desteklenmektedir (Shimp ve Sharma, 1987;Good ve Huddleston, 1995;Sharma vd., 1995;Caruana ve Magri, 1996;Klein ve Ettenson, 1999;Balabanis vd., 2001;Arı, 2007;Hsu ve Nien, 2008;Turgut, 2010;Chang ve Cheng, 2011;Yapraklı ve Keser, 2013;Tayfun ve Gürlek, 2014;Özden, 2018). Medeni durum açısından bakıldığında, evli olan bireylerin etnosentrik eğilimleri bekâr olanlara oranla daha yüksektir (Ranjbarian, Barari ve Zabihzade, 2011;Asil ve Kaya, 2013;Tayfun ve Gürlek, 2014).…”

The Effect of Consumer Ethnocentrism on Domestic Product Purchase Intention: A Study on Hazelnut Chocolate Brands of Turkish Origin

“…Literatürde tüketici etnosentrizminin yerli ürün satın alma niyeti üzerindeki etkisini inceleyen birçok çalışmaya rastlanmıştır. Bu çalışmaların büyük bir kısmı tüketici etnosentrizminin yerli ürün satın alma niyeti üzerinde olumlu etkisinin olduğunu ortaya koyarken (Akın ve ark., 2017;Avcı, 2020;Avcı ve Yıldız, 2021;Aytop ve ark., 2023;Maksan ve ark., 2019;Muhamad ve Razak, 2004;Nguyen ve ark., 2008;Onurlubaş ve Altunışık, 2019;Özden, 2017;Ranjbarian ve ark., 2010;Şahin ve Sancı 2017) yapılan araştırmaların bir kısmının ise aksi yönde sonuçlar ortaya koyduğu görülmüştür (Camgöz ve Sürücü Ertem, 2007;Javalgi ve ark., 2005;Kiriri, 2019;Özdemir ve ark., 2018;Wang ve Chen 2004). Farklı sektörlerde yapılan bu çalışmalar sonucunda, tüketici etnosentrizmi ile Türk menşeili fındıklı çikolata ürünleri satın alma niyeti arasındaki ilişkiyi inceleyen herhangi bir araştırmaya literatürde rastlanılmamış olması bu çalışmanın ortaya çıkmasında önemli rol oynamıştır.…”