The Effect of Harvest Time and Nitrogen Fertilizer Application on Grain Yield and Some Quality Properties of Durum Wheat and Triticale Varieties

Abstract

Öz: Bu araştırmada, azotlu gübre uygulamalarının ve hasat zamanının tane verimi ve bazı kalite özelliklerine etkisi belirlenmiştir. Ayrıca, tritikalenin erken hasat edilerek firik olarak kullanılabilme olanağı araştırılmıştır. Araştırma, Bölünen Bölünmüş Parseller Deneme Desenine uygun olarak 3 tekerrürlü kurulmuştur. Ana parsellere çeşitler [2 makarnalık (Çeşit-1252 ve Kızıltan-91) ve 2 tritikale (Ümran Hanım ve Karma-2000) çeşidi], alt parsellere azotlu gübreler [NitroPower33 ve (yavaş salınımlı) Dinitroso], alt alt parsellere ise hasat zamanı [3 hasat zamanı (erken hamur olum, sert hamur olum ve tam olum)] yerleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; nem oranı (%13,92-42,29), protein oranı (%13,99-16,90), kül oranı (%1,48-1,61), 1000-tane ağırlığı (27,2-32,0 g), hektolitre ağırlığı (72,72-78,67 kg) ve tane verimi (173,05-287,47 kg da -1 ) üzerine hasat zamanının etkisinin istatistiksel olarak önemli olduğu belirlenmiştir. Olum döneminin ilerlemesine bağlı olarak tanenin nem ve protein oranı azalmasına karşın, kül oranı, 1000-tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı ve tane verimi artmıştır. Farklı gübre uygulamalarının tanenin nem içeriğine, 1000-tane ağırlığına, hektolitre ağırlığına ve tane verimine etkisinin önemsiz; protein oranına (NP33: %14.98 ve Dinitroso: %16,50) ve kül oranına (NP33: %1,50 ve Dinitroso: %1,58) etkisinin ise önemli olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, tritikalenin erken hasat edilerek firik amacıyla kullanılabileceği, makarnalık buğday ve tritikalenin firik amacıyla sert hamur olum döneminde hasat edilmesinin uygun olduğu belirlenmiştir.

Relaunching a Traditional Durum Wheat Product: New Cultivars and Introgression Lines Identified for Frike Making in Turkey

“…Somewhat in contrast with the findings of Hamid and Omari [28], Yıldırım and Atasoy [27], and Akgün et al [4], the protein content was not very high, being a little lower than those of fully mature grains. This suggested that the peculiar taste of frike could be likely attributed to other components, such as sugars, rather than to the high protein content [2,10,[29][30][31].…”

“…According to food lore, frike consumption dates back to 2300 Before Common Era (BCE) [ 1 ]. Frike became common in the east Mediterranean Basin and has long been a significant part of the food culture in some West Asian and North African (WANA) countries, such as Algeria, Egypt, Lebanon, Jordan, Morocco, Syria, Tunisia, and Turkey [ 2 , 3 , 4 ]. The great Ottoman traveller Evliya Çelebi indicated in his travelogue (1630–1676) that frike was consumed as “firik soup’’ [ 5 ] in some alms houses, dervish lodges, caravanserais, and monasteries.…”

“…Despite its huge marketing potential, farmers and consumers of frike are still not taking full advantage of it, despite its nutritional attributes. Annual world frike production ranges between 250,000 and 300,000 t [ 2 , 4 , 7 ]. This can be increased to a million tons via increasing international marketing opportunities to far-eastern countries such as Japan.…”