Saltbiçim İşlemleri ve Taban Biçimleme

Abstract

Bu çalışma Türkçede ayrıklık (separationism, Beard, 1995: anlam ve biçimin ayrı düzlemselliği) ve ayrıklığın Türkçe gibi bitişimli dillerdeki önemi üzerinedir. Çalışma, anlam içermeyen saltbiçimsel (morphomic, Aronoff, 1994) türetimleri incelemektedir. Örneğin okuyucu sözcüğü, kök biçimin (oku-) anlamı ve amaçlanan çıktı anlam ‘okuyucu: okuma eylemini yapan’ dışında bir anlam içermese de, yapı, amaçlanan anlamla etkileşen -CI eklenmesinden önce bir biçim daha içermektedir: -I eklenmesi ile okuyu-. Bu gibi oluşumlarda anlam güdüsüz biçimsel işlemler devrededir, güdü yalnızca ulamsal ve biçimseldir. Yukarıda okuyucu’dan önce elde edilen okuyu- gibi türevlerdeki -I eklenmesi, alanyazınında fark edilmeyerek, sonrasındaki -CI, -lI gibi eklerle birlikte algılanmıştır: *-ICI gibi. Oysaki, -I gibi özerk eklenmeler, biçimyapısı açısından önemlidir: (i) Anlam-biçim ayrıklığını, (ii) bağımlı ön/arabiçimleri ve (iii) biçimyapısının taban koşullarını ortaya çıkarmaktadır. Saltbiçimsel işlemler, ayrıca, kimi bilişsel dilbilim modellerinin (örn. van Langendonck, 2007) biçimsel dilbilim modellerini eleştirirken değindiği görüntüsellik ilkesine de açıkça aykırıdır; dilin yapısının dünya kavramlarına bağımlı olmadığı, kendine özgü olduğu anlaşılmaktadır.

Interactive Grammar and Complex Nominalizations in Turkish

“…Ancak özerk olmak etkileşimsiz olmak anlamına gelmemektedir: Bu çalışma, özerk bileşenlerin fazlasıyla etkileşimli çalıştığı bir dizgeden söz etmektedir (bkz. ayrıca Kunduracı, 2019b). 30 Giriş kısmında da belirtildiği gibi, ED'deki İY diller arası ortak ve dile özgü dilbilgisel ulamları ve değerlerini içeren, dilbilgisel görevleri (örn.…”

19. Yüzyildan Kalemi̇şi̇ Ve Ahşap Süslemeli̇ Bi̇r Ev: Koçarli Hi̇dayet İlhan Evi̇

“…(Fot. [13][14] Zemini açık kahverengi kuşağın köşelerinde içi kırmızı boyalı armudî birer madalyona yer verilmiştir. Bu madalyonlardan sadece kuzeybatıdakinin içi bir yazı ile kıvrık dal ve yapraklarla doldurulmuştur.…”

“…başları), Hüseyin Çoğan Evi (19. yy. sonu), 12 Muğla Yatağan'da Hacı Ömer Evi (20. yy. başları), Hacı Süleyman Evi (1863), 13 Uşak'tan Murat Dokur Evi (20. yy.…”

“…sonu), 12 Muğla Yatağan'da Hacı Ömer Evi (20. yy. başları), Hacı Süleyman Evi (1863), 13 Uşak'tan Murat Dokur Evi (20. yy. başları) 14 ile Hidayet İlhan Evi arasında, plan ve mimari özellikler açısından çok yakın benzerlikler bulunmaktadır.…”

Urfa Tereke Kayıtlarına Bir Örnek: Göncü Hacı Abdurrahman’ın 1880 Tarihli Terekesi

“…Kişilerin ölümlerinden sonra varislerine bıraktığı mirası içeren tereke kayıtları, ekonomik ve sosyal tarihimiz için kıymetli belgelerdir. Bu kayıtlardan ölen şahsın iktisadi durumu, sahip olduğu mal varlığı, bu malın maddi değeri, alacak verecek ilişkileri, aile üyeleri, mirasın nasıl taksim edildiği, şehrin mutfak özellikleri, giyim kuşam ve eş eşyası, konfor veya lüksün seviyesi gibi pek çok konuyu ayrıntılı bir şekilde öğrenmek mümkündür 7 . Bu özellikleri bakımından tereke kayıtları, hukuk ve sosyal-kültürel tarihimiz bakımından da büyük kıymeti haizdirler.…”