Interactive Grammar and Complex Nominalizations in Turkish

Abstract

ÖZ: Bu çalışma, Türkçede karmaşık adlaşmalara yapısal çözümlemeler sunmakta ve çok birimli, özerk bileşenli bir dilbilgisi modeli önermektedir. Türkçede-DIK ve-mA adlaşmaları önceki çalışmalara da konu olmuş, anlamsal açıdan incelenmiş, +olgusal (-DIK) ve-olgusal (-mA) olarak ayırt edilmiştir. Csató (1990) ve Taylan (1998), adlaşmaları +/bilgisellik açısından değerlendirerek, kip/kiplik ulamlarıyla ilişkilendirmiştir. Bu çalışma, kipsel ayrımı desteklemekle birlikte, dayanağının farklı yapısal kurulumlar olduğunu savunmaktadır. Çalışma, iki ayrı türetim önermektedir: sözdizimsel bir yapıya eklenen-DIK türü ve eylem tabanına eklenen-mA türü.-DIK'ı türetimsel değerlendiren çalışma, Türkçede türetimsel bir sürecin de, zaman-görünüş-kişi içeren çekimsel süreçlerde olduğu gibi, kip değeri kodlayabileceği sonucuna ulaşmaktadır. Ayrıca, biçimbilimsel işlemlerin yaratıcı olduğu ve sözlükbirimler dışında da karmaşık/anlık çıktılar sağlayabildiği örneklenmektedir. Dil dizgesindeki işlevsel yapıya (krş. LFG) ait sonuçlar da vardır: Karmaşık adlaşmalar ve tümcesel işlevleri, Türkçede özne işlevinin nesneden ve etken çatıdaki öznenin de edilgen çatıdaki özneden daha kısıtlı olduğunu ve kip kodlamanın, bir yapının özne içermesiyle bağlantılı olduğunu ortaya çıkarmaktadır. 1