Osmanlı Kayıt Kültüründe Vakıf Muhasebesi ve Devlet Muhasebe Sistemi

Abstract

Waqfs in the Ottoman Empire are established on two baselines. The first one is the legal order and the second is the governance of accountancy. Accounting is controlled by sending the annual revenue and expenditure records of the waqfs to central accountancy after audited by the kadı. Afterwards, revenue and expenditure journals are rearranged according to the outcome of the auditing activities. The usage of the state accounting method titled merdivan in waqf accountancy is an exceptional situation. Central accountancy organization of the Ottoman Empire is a great structure that embodies central waqf accountancy . This central accountancy records the exact annual revenues and expenditures of the state, administrates state treasury, and continuously performs auditing activities.Keywords: Ottoman Empire, state accountancy, accounting of waqfs. Jel Classification: M41, M19 ÖzOsmanlı İmparatorluğu'nda vakıfların iki önemli dayanağı vardır. Bunlardan ilki hukuk düzenidir. İkincisi de muhasebe kontrolüdür. Muhasebe kontrolü, vakfın bulunduğu yerde tutulan muhasebenin yıllık gelir ve gider kayıtlarının, kadı kontrolünden geçtikten sonra merkez muhasebesine gelmesi ve orada gelir gider defterinin yeniden düzenlenmesi şeklinde olmaktadır. Devlet muhasebesinde kullanılan merdiven yönteminin vakıf muhasebesinde kullanılması bir istisna teşkil eder.Merkezî vakıf muhasebesinin içinde bulunduğu Osmanlı'nın merkezî devlet muhasebesi büyük bir ör-güttür ve bu örgüt, devlet muhasebesinde yıllık kesin gelir ve gider hesabını düzenlemek, devlet hazinesini yönetmek ve sürekli denetleme yapmak sureti ile görevini sürdürür.Anahtar Kelimeler: Osmanlı İmparatorluğu, devlet muhasebesi, vakıf muhasebesi. Jel kodu: M41, M19

Osmanlılarda Muzaaf Usul’e Erken Geçilmemesinin Sosyo-Ekonomik Nedenleri

“…5 Çift yanlı kayıt yöntemini ise Osmanlı Devleti ancak 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra kullanmaya başlamıştır. 6 1860'lı yıllara kadar kendine özgü (merdiven sistemi) kayıt yöntemi kullanan Osmanlı Devleti, Tanzimat'tan sonraki modernleşme ve yenileşme hareketleri neticesinde çift yanlı kayıt yöntemine uyum sağlamak durumunda kalmıştır. Osmanlılarda, bu yönteme ilişkin kitaplar ilk olarak Ermeni okullarında okutulmaya başlanmış ve ilk öğreti kitapları da Ermenice olarak basılmıştır.…”