Opis użycia słów i gestów w komunikacji – perspektywa użytkownika języka a perspektywa badacza specjalisty

Abstract

Opis użycia słów i gestów w komunikacjiperspektywa użytkownika języka a perspektywa badacza specjalisty S ł o w a k l u c z e : słowo; gest; komunikacja; powiedzieć, pokazać; terminologia K e y w o r d s : word; gesture; communication; to say; to show; terminology Percepcja zjawisk językowych badaczy specjalizujących się w analizach tych zjawisk i laików odnoszących się do tych zjawisk na co dzień za pomocą wyrażeń języka ogólnego, ale nieznających metajęzyka specjalistycznego, jest różna 1 . I tak na przykład użytkownik języka nazwie wskazywaniem wykonanie tylko niektórych gestów z tych, które lingwiści w ramach swoich badań kwalifikują jako gesty wskazywania (na temat tych różnic w języku ogólnym i specjalistycznym pisałam w artykule Heliasz-Nowosielska 2016b).1 Moim zdaniem, trudność pracy lingwisty wynika właśnie z konieczności godzenia ze sobą dwóch ról: użytkownika metajęzyka ogólnego i użytkownika metajęzyka specjalistycznego, i związanych z tymi rolami dwóch różnych perspektyw, z których można przyglądać się analizowanym zjawiskom. Podobnie jak np. L. Fleck (1986) uważam, że laik inaczej pojmuje zjawiska, z którymi się styka, i używa w odniesieniu do nich innych słów niż specjalista (dotyczy to nie tylko obiektów badań lingwistycznych, por. np. Radford 2002). Tę tezę potwierdzają, według mnie, m.in. analizy porównawcze przeprowadzone w pracy Heliasz-Nowosielska (2016b) i w niniejszym artykule.

Miganie w oczach mówiących. Percepcje komunikacji wizualno-przestrzennej w narracjach w polszczyźnie fonicznej

“…Podstawową zaletą tego podejścia jest to, że skutkuje ono intersubiektywnym opisem zjawisk językowych i komunikacyjnych, które po zarejestrowaniu mogą zostać poddane interpretacji przez prymat dowolnej teorii lingwistycznej. Obszerniej na ten temat pisałam w swoich wcześniejszych pracach (Heliasz-Nowosielska 2016a, 2016b, 2023. 4 Język migowy będzie tu rozumiany zgodnie z konwencjami polskiego języka niespecjalistycznego, a więc jako dowolny ze środków komunikacji wizualno-przestrzennej używanych przez Polaków.…”

“…Potwierdzenia tego stanu rzeczy dostarczają obserwacje danych korpusowych, a także testy łączliwości, por. *wytłumaczyła to szybkim ruchem rąk, *zapytała o to stroskaną miną vs. wytłumaczyła to obniżonym głosem, zapytała o to zatroskanym tonem (Heliasz-Nowosielska 2016, 2016a, 2023 Różnice we włączaniu do relacji z działań komunikacyjnych informacji o użyciu języka migowego można zaobserwować także w KNOK 12 , w którym zarejestrowano relacje z dwóch fragmentów filmowych, przedstawiających interakcje między nauczycielami a niesłyszącymi lub niedosłyszącymi dziećmi i młodzieżą. Do elementów komunikacji w języku migowym w każdym z tych nagrań relacjonujący odnieśli się w inny sposób.…”