Mülteci̇li̇k Halleri̇ni̇ Mekân Üzeri̇nden Okumak: Gazi̇antep Örneği̇nde Türki̇yeli̇leri̇n Gözünden Suri̇yeli̇ Kent Mülteci̇leri̇

Abstract

ÖzGünümüzde mültecilerin büyük bir kısmı kentsel mekânlarda yaşamakta; bu nedenle de mültecilere ilişkin tartışmalar "kent mültecileri" olgusu etrafında yapılmaktadır. Bu tanımlama mültecilerin sadece mekânsal yerleşimlerine referans vermekle kalmayıp; aynı zamanda onların "yerleşik"le olan birlikteliğine/paylaşımına vurgu yapmaktadır. Bu çalışma, Türkiye'de "kent mültecileri" olgusunu görünür kılan Suriyeli mültecilerin en yoğun yaşadığı kentlerden biri olan Gaziantep'in Şahinbey ilçesine bağlı İstiklal Mahallesi'nde gerçekleştirilmiştir. Alan araştırması kapsamında mahallede yoksulluk yardımlarından yararlanan 10 Türkiyeli ile görüşülmüştür. Yoksul yerlinin gözünden yoksul yabancı/mülteci ile ortak yaşam/gelecek beklentilerini sorgulayan bu araştırmada, kent mültecileri Türkiye'de yurttaşlık haklarının yanı sıra mültecilik haklarından da yoksun olmanın beraberinde getirdiği riskler ve "yabancı" olma deneyimi ile kentsel mekânlarda korunmasızlık ve savunmasızlık halleri incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Kent Mültecileri, Sığınmacı, Mülteci, Yabancı, Suriyeli, Yabancı Düşmanlığı. AbstractToday, many of the refugees live in urban areas, that is why the discussions about refugees are focused on the "urban refugees" phenomenon. This description does not only refer to the refugees' settlement in terms of location, but also lays emphasis on their togetherness/communion with the "settled". This study is conducted in İstiklal Street, Şahinbey District in Gaziantep, which is one the cities that makes the "urban refugees" phenomenon visible and is populated mostly by Syrian refugees. 10 Turkish citizens who receive poor relief were interviewed within the scope of field study. In this study, which looks at the expectations of life/future with the poor foreigner/refugee with the eyes of the poor settled, the risks which come along with the lack of civil rights and refugee rights, and the states of vulnerability and helplessness in such cities have been questioned.

Social Cohesion and Transforming Cities: The Housing Experience of Displaced People in Turkey

“…Kentlerde yaşayan göçmen, sığınmacı ve mülteci gibi farklı statü gruplarından oluşan karma nitelikli uluslararası göçle gelenlerin sayılarının artması sonucunda bu kişilerin barınma gereksinimlerinin nasıl karşılandığı ve deneyimlerinin kentsel ve özellikle metropolitan alanları nasıl değiştirdiği, bilimsel çalışmalarda ve uluslararası kurumların raporlarında yoğun biçimde incelenen konulardan biri olarak son yıllarda ön plana çıkmıştır (Gültekin vd., 2018;Kahraman ve Kahya-Nizam, 2016;Karasu, 2016;Lee ve Guadagno, 2016;Migration Watch UK, 2019;MMP, 2017;Moore, 2017;OECD, 2016;Sanderson vd., 2015, TMMOB-ŞPO, 2017UNHCR, 2018;Woods ve Kayalı, 2017). Barınma gereksinimi ve konut politikaları ile farklı yabancı gruplar arasındaki etkileşimin kentsel alanlardaki durumu; özellikle bu grupların büyükşehirlerde bazı mahallelere yoğunlaşmalarının toplumsal bütünleşme ve sosyal uyumu olumsuz olarak etkilediğine ilişkin veriler çok yakın zamanda değerlendirilmiştir .…”

Türk Toplumunda Suri̇yeli̇lere Yöneli̇k Algilanan Tehdi̇tler Ve Çözüm Öneri̇leri̇

“…Benzer şekilde, Aktaş ve Elçir (2017), Mersinli katılımcıların Suriyelileri kültürel olarak kendilerinden farklı gördükleri için, onlarla komşuluk yapmak için girişimde bulunmadıklarını, hatta komşu olmaktan rahatsızlık duyduklarını belirtmiştir. Bunun yanısıra, yerel halkın Suriyelileri pis, kaba, rahat, dağınık ve kavgacı gibi negatif terimlerle tanımlayarak kültürel olarak kendilerinden farklılaştırdıkları ve bu farklılıklardan dolayı da Suriyeliler ile çocuğunu evlendirip evlendirmeyecekleri konusunda isteksiz oldukları bulunmuştur (Kahraman ve Nizam, 2016). Bu bulguları destekler nitelikte, Süleymanov (2016) tarafından yapılan araştırma, yerel halk için çocuklarının Suriyeli çocuklarla birlikte oynaması insani gerekçelere bağlı olarak (%61,1) sorun teşkil etmediğini bulurken, evlilik gibi etkileşimin daha ciddi ve kalıcı olduğu durumların olumsuz karşılandığını ortaya koymuştur: Katılımcıların %38'i çocuklarının ileride Suriyeli biriyle kültürel farklılıklardan dolayı evlenmesini onaylamamaktadır (Süleymanov 2016, s. 44).…”

“…Ayrıca, erkeklerin, eşlerini, kendilerine iyi davranmadıkları zaman, Suriyeli genç kızlarla evlenmekle tehdit etmesinin aile içi çatışmaları tetiklediği bulunmuştur (Erdoğan, 2014). Kahraman ve Nizam (2016)'ın çalışmasında, Gazianteplilerin, artan boşanma oranları, çok eşliliğin yaygınlaşması ve kadın ve çocuk ticaretinin ortaya çıkmasından Suriyelileri sorumlu tuttuğu bulunmuştur. Gaziantepliler, toplumsal yozlaşma ve ahlaksızlığın yaygınlaşmasını Suriyelilerle ilişkilendirerek Suriyelileri ahlaki düzene tehdit olarak resmetmektedirler.…”

“…Çocuk evlilikleri, nüfusa kaydedilmeyen çocukların varlığı ve Suriyelilerle yapılan evliliğin şekli Türk toplumunun Suriyelileri tehdit olarak görmesini açıklayan diğer bir olgudur. Suriyelilerin çocuk yaştaki kız çocuklarını para karşılığında evlendirdiği, hatta sattığı görüşü Türk toplumunda, özellikle de sınır illerindeki yerel halk arasında yaygın olup, Suriyelilerin ahlaki düzen ve toplumsal yapıya tehdit olarak görülmesini tetiklemektedir (Kahraman ve Nizam, 2016). Çocuk evliliklerinin yanısıra, Suriyeli kadınlarla yapılan evlilikler çoğunlukla resmi olmayan yollarla gerçekleştirilip, evlenmek isteyen erkeklerin aracılara başvurup onlara ve kadının ailesine para ödemesi şeklinde gerçekleşmektedir.…”

“…Çocuk evliliklerinin yanısıra, Suriyeli kadınlarla yapılan evlilikler çoğunlukla resmi olmayan yollarla gerçekleştirilip, evlenmek isteyen erkeklerin aracılara başvurup onlara ve kadının ailesine para ödemesi şeklinde gerçekleşmektedir. Bu evlenme şekli, Suriyeli aileler açısından da para kazanma şekli olarak görüldüğü için, genç kızların ve kadınların ticareti ve istismarı olarak yorumlanabilmektedir (Kahraman ve Nizam, 2016;Oytun ve Gündoğar, 2015). Bunların yanısıra, Erdoğan (2014), Suriyeli kadınların fakirlikten dolayı fuhuş yaptıklarına dair toplumsal algının varlığından bahsetmiş ve bu durumun Suriyelilerin ahlaki düzene tehdit olarak görülmesine yol açtığını belirtmiştir.…”