Merhamet Korkusu: Tanımı, Nedenleri ve Önlenmesi

Abstract

Öz Bireyin, ruh sağlığın için yapılan tüm işlemler, olumlu duygu ve düşünceleri arttırmaya ve olumsuz duygu ve düşünceleri da azaltmaya yöneliktir. Fakat bazı bireyler, olumlu duygu ve düşüncelerden kaçarlar, onlardan korkarlar. Merhamet duygusu, kimi insanların farklı nedenlerden dolayı, korktuğu, çekindiği, kendinden uzaklaştırmaya çalıştığı duygulardan biri olabilmektedir. Merhamet korkusu hem merhamet yoksunluğundan hem de merhamet duygusunun varlığından korkmaktan kaynaklanan bir durumdur. Bu korku hem bireyin sağlığını olumsuz etkilemekte hem de toplumsal ilişkilerin bozulmasına neden olabilmektedir. Ayrıca merhamet korkusu, depresyon, stres, empati, aleksitimi, yemek bozukluğu, mutluluk korkusu, post travmatik stres bozukluğu, anksiyete ve panik bozukluğu gibi sağlık sorunlarıyla ilişkilidir. Bu sorunlarla ilgili verilecek herhangi bir tedavinin başarılı olabilmesi için merhamet korkusunun tanımlanabilmesiyle yakın bağlara sahiptir. Merhamet korkusunun kökenin de bazen çocukluk travmaları bazen de çocuklukta anne babayla kurulamayan sıcak ilişki yokluğu önemli bir neden olarak görülmektedir. Bu makalede merhamet korkusu kavramının tanımının yapılması, ilişkili olduğu kavramların açıklanması, konuyla ilgili ölçme araçlarının tanıtılması ve bu yolla konu hakkında yardım farkındalığının arttırılması amaçlanmıştır.

Merhamet Korkusu Ölçeğinin Geliştirilmesi

“…Başkasının acısını anlamada ve onlara yardım etmede isteksiz ya da yetersiz olabilmektedir. Bununla birlikte, merhametli olduğunda insanların onun merhametini kötüye kullanabileceğini ve bu nedenle gelecekte kendisinin zarar görebileceğini düşünebilmektedir (Çevik ve Tanhan, 2020;Gilbert ve diğerleri, 2011;Whetsel, 2017).…”

“…Bu nedenle birey, başkasının kendisine gösterebileceği merhamete güvenmemektedir ve dolayısıyla başkasından gelen merhameti bir tehlike olarak algılayabilmektedir. Ayrıca bu durumdaki bazı bireyler de başkalarından merhamet görmeyi hak etmediğini düşünebilmektedir (Çevik ve Tanhan, 2020;Whetsel, 2017).…”

“…Bunun yanı sıra merhametli eylem ve yaklaşımlarından dolayı bazı bireyler, istemedikleri sonuçlarla karşılaşabilmektedir ve başkalarına yardım etmenin ve bakım vermenin sonucunda merhamet yorgunluğu (compassion fatigue) yaşayabilmektedir (Figley, 2002). Bireylerin deneyimledikleri merhamet korkusunun önlem alınmadığı takdirde ciddi sağlık sorunlarına neden olabileceği belirtilmektedir (Çevik ve Tanhan, 2020). Bu anlamda, bireylerin merhamet korkusuyla başa çıkmaları ve yaşadıkları merhamet korkusunun azaltılması önemli görülmektedir.…”

“…Ölçme aracının geliştirilmesi amacıyla merhamet korkusu ile ilgili alanyazın (Çevik ve Tanhan, 2020;Gilbert, 2009a;2009b;Gilbert ve Choden, 2014;Gilbert ve diğerleri, 2011;Whetsel, 2017) incelenmiş ve yapılan inceleme sonucunda 81 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. Havuzda yer alan maddeler 5 Türkçe öğretmeni tarafından değerlendirilmiş, değerlendirme sonucunda taslaktaki bazı maddelerde değişiklik yapılmış ve bazı maddeler de taslaktan çıkarılmıştır.…”

“…İnsanların merhametli olmada güçlük yaşadıkları bu durum, merhamet korkusu (fear of compassion) olarak açıklanmaktadır (Gilbert ve diğerleri, 2011). Merhamet korkusu, kişinin kendine ya da başkalarına karşı merhametli olmasından dolayı deneyimleyebileceği olumsuz duygu ve durumlardan korkmasıdır (Çevik ve Tanhan, 2020;Gilbert, 2009a;2009b;.…”