İlköğreti̇m Bi̇ri̇nci̇ Kademe İçi̇n Çevreye Yöneli̇k Tutum Ölçeği̇: Geçerli̇k Ve Güveni̇rli̇k Çalişmasi

Abstract

Bu çalışma, ilköğretim birinci kademe öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarını belirlemeye dönük ölçek geliştirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada tabakalı örnekleme yöntemi kullanılarak 360 ilköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencisine ulaşılmıştır. Öğrencilerin yaşadıkları çevreye karşı nasıl bir tutum içerisinde olduklarını belirlemek amacıyla Çevreye Yönelik Tutum Ölçeği (ÇYTÖ) ile çevreye yönelik sergiledikleri sorumlu davranışların neler olduğunu belirlemek amacıyla Çevreye Yönelik Sorumlu Davranış Ölçeği (ÇYSDÖ) geliştirilmiştir. Ölçeklerin geliştirilme sürecinde literatür taraması yapılmış, içeriğinde çevre ile ilgili konuların yer aldığı ilköğretim Hayat Bilgisi, Fen ve Teknoloji, Sosyal Bilgiler ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretim programları incelenerek madde havuzu oluşturulmuştur. Maddeler ölçek formatında yazılarak veri toplama aracına dönüştürülmüştür. Maddelerin kapsam geçerliği ve görünüş geçerliliğini belirlemek amacıyla eğitim bilimleri alanında çalışan bir grup eğitim bilimleri uzmanına ve ilköğretim birinci kademede görev yapan öğretmenlerin görüşüne başvurulmuştur. Ayrıca, maddelerin dil ve anlatım bakımından uygunluğunu sağlamak için bir grup öğrenciyle görüşülmüştür. Tüm bu dönütler sonucunda gerekli düzenlemeler yapılmış ve ön uygulama yapılmıştır. Ölçeklerin yapı geçerliliği için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri, 360 ilköğretim öğrencisi üzerinde yapılan uygulamadan elde edilen verilerin SPSS ve LISREL programlarında çözümlenmesiyle yapılmıştır.

Inspecting primary school students’ environmental attitudes based on ecocentric and anthropocentric perspectives

“…This finding is not surprising considering the objective of "Investigate the contributions of economical use of resources at home to the family budget" (Ministry of National Education [MoNE], 2018b, p.19) addressed in second grade in the national life science curriculum and the objective of "Discuss the importance of economical use of lighting tools in terms of family and national economy" (MoNE, 2018a, p.23) taken part in fourth grade in the national science curriculum. Supporting this view, in their research with fourth-and fifth-grade students, Yaşaroğlu and Akdağ (2013) concluded that participants were more sensitive to issues directly related to the budgets of their families (e.g., saving water and electricity). On the other hand, similar findings were found in studies which employed the data collection instrument used in this study and were carried out in the Turkish context.…”

İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi, davranış ve tutumlarının belirlenmesi

“…Bu sayede çevre sorunlarının temelinde yatan insan faktörünün ve bu faktörün dünyamız üzerindeki olumsuz etkilerinin en aza indirilebileceğinden bahsedilebilir (Ceger ve Erten, 2018). Çevreye yönelik olumlu davranışların kazandırılması sürecinde atılacak ilk adım bireylerin erken yaşta alacakları planlı ve programlı çevre eğitimi neticesinde, çevreye yönelik bilgi düzeylerinin artmasıyla birlikte, çevreye yönelik olumlu tutumlarının da arttırılmasıdır (Gökçe, Kaya, Aktay ve Özden, 2007;Yaşaroğlu ve Akdağ, 2013). İnsanoğlunun çevresine karşı takındığı olumlu tutumlar, çevresini sahiplenmesi, koruması gibi davranışların arkasında destekleyici bir his olarak görülebilmektedir (Karaismailoğlu, 2018;Karataş, 2013;Yaşaroğlu ve Akdağ, 2013).…”

“…Çevreye yönelik olumlu davranışların kazandırılması sürecinde atılacak ilk adım bireylerin erken yaşta alacakları planlı ve programlı çevre eğitimi neticesinde, çevreye yönelik bilgi düzeylerinin artmasıyla birlikte, çevreye yönelik olumlu tutumlarının da arttırılmasıdır (Gökçe, Kaya, Aktay ve Özden, 2007;Yaşaroğlu ve Akdağ, 2013). İnsanoğlunun çevresine karşı takındığı olumlu tutumlar, çevresini sahiplenmesi, koruması gibi davranışların arkasında destekleyici bir his olarak görülebilmektedir (Karaismailoğlu, 2018;Karataş, 2013;Yaşaroğlu ve Akdağ, 2013). Bireylere verilecek çevre eğitimi, bireylerin çevreye yönelik olumlu tutumlara sahip olmasında ve bu tutumların daha sonrasında olumlu davranışlara dönüşmesinde oldukça önemlidir.…”

“…In this way, it can be mentioned that the human factor underlying environmental problems and the negative effects of this factor on our world can be minimized (Ceger & Erten, 2018). The first step to be taken in the process of gaining positive behaviors towards the environment is to increase the positive attitudes towards the environment as a result of the planned and programmed environmental education that individuals will receive at an early age, as their knowledge level towards the environment increases (Gökçe, Kaya, Aktay, & Özden, 2007;Yaşaroğlu & Akdağ, 2013). Individuals who have sufficient knowledge about the environment will develop positive attitudes towards the environment and will acquire habits in this direction.…”

Ortaokul Öğrencilerine Yönelik Çevresel Tutum Ölçeği Geliştirilmesi

“…Özsevgeç ve Artun (2012) ilköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarını belirlemek için; "çevreyi koruma", "çevre atıkları", "çevre sorunları", "çevre olayları" ve "insan faktörleri" boyutlarından oluşan 29 maddelik ölçek geliştirmişlerdir. Ayrıca alanyazında, ilkokul ve üniversite öğrencilerinin çevresel tutumlarını belirlemeye yönelik çeşitli ölçeklerin mevcut olduğu da görülmüştür (Berberoğlu ve Tosunoğlu, 1995;Okur ve Yalçın Özdilek, 2012;Okur Berberoğlu ve Uygun, 2012;Sağlam ve Demirci Güler, 2013;Yaşaroğlu ve Akdağ, 2013).…”