EU protection of the substantive criminal law principles of guilt and ne bis in idem under the Charter of Fundamental Rights

Abstract

European Union (EU) law is increasingly influencing the substantive criminal law of the member states. In this area of law – in which criminal liability and subsequent punishment are at stake – protection of fundamental rights is indispensable, as a result of which means the Charter has great potential relevance. This article examines the protection of fundamental rights by Union law in the field of substantive criminal law since the Charter has become binding and compares it to the protection offered by the European Court of Human Rights (ECtHR). The article focuses on two fundamental rights that rule substantive criminal law: the principle of guilt and the ne bis in idem principle. It holds that EU law still does not provide a full foundation to both principles of criminal substantive law. Given the particular nature of EU law, the practice of the institutions in substantive criminal law, and the current case law of the European Court of Justice and the ECtHR, we argue that the current level of protection in these parts of the criminal law is insufficiently convincing. Progress needs to be made in the recognition and appreciation of the principle of guilt, while the ne bis in idem principle might be overextended.

Prawomocność decyzji prokuratorskich kończących postępowanie przygotowawcze w świetle dyrektywy ne bis in idem

“…W wyroku z 25 lipca 2018 r. w sprawie AY 35 Trybunał, rozpatrując pytanie prejudycjalne dotyczące odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania (ENA) z uwagi na uwzględnienie zakazu ne bis in idem, stwierdził, że decyzja prokuratora o zakończeniu postępowania przeciwko nieznanemu sprawcy, w którym to postępowaniu w charakterze świadka została przesłuchana wyłącznie osoba, której europejski nakaz aresztowania dotyczy i wobec której nie przeprowadzono postępowania karnego, nie stwarza warunków do stosowania zakazu ne bis in idem. Trybunał ponownie 30 Szerzej Kempen, Bemelmans (2018) zrównał skutki wynikające z prawomocnej decyzji prokuratorskiej kończącej postępowanie karne z tymi, jakie wynikają z orzeczenia sądowego, uznając prokuratora za organ powołany do uczestniczenia w wymiarze sprawiedliwości w sprawach karnych, w określonym porządku prawnym 36 , ale uznał, że zakaz ne bis in idem może zostać zastosowany wyłącznie wtedy, gdy w wyniku przeprowadzonego postępowania karnego prawo oskarżyciela publicznego do wniesienia oskarżenia wygasło przez wydanie decyzji wobec określonej osoby i w stosunku do zarzucanych jej czynów. W ten oto sposób jednoznacznie wskazano, że zastosowanie zakazu ne bis in idem może nastąpić jedynie po przeprowadzeniu zakończonego prawomocnym orzeczeniem postępowania karnego wobec określonej osoby o ten sam czyn.…”