Established and emerging fields of workers’ struggles in the care sector: the case of Poland

Abstract

This article analyses the struggles of care sector workers in recent years in Poland, mapping the activities of trade unions and initiatives undertaken by non-unionised workers in care services. It considers the institutional setting and barriers specific to Poland and analyses the constraints on industrial action in the sector by looking at different cases: nurses and midwives, early education teachers, nursery teachers and carers of persons with disabilities. All those groups have in recent years organised militant actions. Using an institutional approach and Social Reproduction Theory, the article discusses how the social understanding of care work intersects with the institutional setting during industrial action and the consequences for the workers of this intersection. It introduces the typology of established and emerging fields of workers’ struggles and a concept of ‘bargaining power penalty’ to show that disputes in the care sector are a new form of industrial dispute, featuring, over and above the tripartite worker-employer-state constellation, the relationship between caregivers and care recipients (and their families) as well as the special position of caregivers in society. Care weakens bargaining power, while at the same time it inspires new agendas of struggles.

Konflikt upłciowiony. Spór zbiorowy i strajk z perspektywy liderów i liderek organizacji związkowych

“…nauczycielkom na węgrzech i w Norwegii, pielęgniarkom w Finlandii i pracownicom pomocy społecznej w Polsce [Lindblom 2023]. Niezależnie jednak od przepisów strajk jest szczególnie utrudniony w wysoce sfeminizowanych zawodach opiekuńczych, w których zachodzi relacja z osobą, wobec której sprawowana jest opieka [Kubisa, Rakowska 2021]. Klasycznie rozumiany strajk polegający na przerwaniu pracy nie jest fizycznie możliwy ze względu na bezpieczeństwo osób korzystających z opieki, ale też często dla samych pracownic stanowi sytuację moralnie niedopuszczalną i trudną psychicznie.…”

“…Strajk w opiece jest też negatywnie postrzegany przez opinię publiczną. Kobiety zatrudnione w opiece muszą przez to prowadzić podwójną walkę -klasową i kulturową, związaną z przezwyciężeniem reżimu płciowego [Kubisa, Rakowska 2021].…”

“…według prawa strajku nie można prowadzić, gdy zagraża on życiu lub zdrowiu ludzkiemu, co sprawia, że nie wszystkie osoby zatrudnione w ochronie zdrowia mogą strajkować jednocześnie. Ponadto wykonywanie pracy opiekuńczej wiąże się z relacją z osobą, wobec której sprawowana jest opieka [Kubisa, Rakowska 2021]. Klasycznie rozumiany strajk polegający na przerwaniu pracy nie jest fizycznie możliwy, ale też często dla samych pracownic moralnie niedopuszczalny i trudny psychicznie.…”

“…Nawet pielęgniarki traktowały ją jako czynnik poboczny, a wręcz bagatelizowały. Jedynie lockdowny przyczyniły się do innowacji w zakresie informowania i protestowania, a innowacje te były autorstwa sfeminizowanych związków zawodowych, które wcześniej już były zmuszone do poszukiwania nowych dróg protestu [Kubisa, Rakowska 2021].…”