Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi Bizans Dönemi Maden Haçları

Abstract

ÖzBu çalışma kapsamında Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi koleksiyonunda yer alan ve oldukça iyi durumda olan toplam on bir adet maden haç ele alınmıştır. Ele alınan eserlerin yedisi röliker haç olup, ikisi tören / takdis haçı, diğer ikisi de kolye uçlarına asılan pandantif haçlardan oluşur. Ayrıca koleksiyonda yer alan haçlardan sadece biri demir, diğerleri bronzdur. Neredeyse tamamının Orta Bizans Dönemi'ne ait olduğunu söyleyebileceğimiz eserler üzerindeki süsleme ve bezeme özellikleri, bu eser grubunun niteliğini arttıran başlıca özelliktir. Nitekim, bronzdan yapılmış olan tören haçı ender rastlanan formu ile öne çıkarken, büyük olasılıkla takdis amaçlı kullanılmıştır. Demirden yapılmış olan tören haçı ise, üzerindeki altın yaldızlar ile oldukça önemli bir örnek olup, diğer eserlerden bu yönüyle ayrılır. Yine koleksiyonda yer alan rölikerler üzerindeki figür bezemeler ve kazıma süslemeler, bu eserleri nitelikli kılar. Yakın benzerlerinin çeşitli müze ve kolleksiyonlarda karşımıza çıkması ise Bizans Sanatı'nda oldukça sevilen bir sanatsal üslubu temsil ettiklerini gösterir. Anahtar sözcükler: Erimtan, Bizans, maden, haç, tören haçı, röliker haç, pandantif haç. AbstractIn this study, eleven metal crosses in Erimtan Archeology and Arts Museum collection, which are in very good condition, are evaluated. Seven of them are reliquary crosses, two are processional crosses and the other two are pectoral crosses which are hanging on the ends of the pendants. Only one of the crosses in the collection is iron, all the others are bronze. The ornamentation and decoration properties on the crosses (almost all can be said to belong to the Middle Byzantine period) are the prominent features that increase the quality of this group of crosses. Thus, the processional bronze cross which was probably used with the aim of blessing, stands out with its rare form. The iron processional cross is a very significant example with its gilt that distinguishes it from the other crosses. Also, the figures and scraping ornaments on the reliquaries in the collection make these crosses significant. The presence of similar crosses in various museums and collections shows that they represent a very popular art style in Byzantine art.

Bursa Arkeoloji Müzesi’ndeki Madeni Haç Örnekleri

“…Makalede yer verilen (8749) envanter numarasına sahip (G. 1, G. 2) eserin form ve kullanım amacı açısından bir benzerine Erimtan Arkeoloji ve Sanat Müzesi'nde yer alan ve Orta Bizans Dönemi'ne tarihlendirilen 9 katalog numarasına sahip röliker haç örnek verilebilir. 40 110'da belirtilen (4758, 7750, 7942, 6312, 6848, 3455, 8153 ) envanter numarasına sahip eserler örnek olarak verilebilir. 43 metal buluntular arasında yer alan 9.-12. yüzyıllar arasına tarihlenen röliker haçlar örnek olarak verilebilir.…”