Bursa Arkeoloji Müzesi’ndeki Madeni Haç Örnekleri

Abstract

Metal Cross Samples at Bursa Archaeological Museum ÖzÇalışma kapsamında, Bursa Arkeoloji Müzesi'nde yer alan dokuz adet madeni haç örneği incelenmiştir. Söz konusu eserlerin tanıtımından önce, haç formunun tarihi süreç içerisindeki kullanımı ve Hristiyan inancı açısından önemi üzerinde durulmuştur. Daha sonraki aşamada ise haç formunun Bizans maden sanatına yansımaları konu edilmiştir. Çalışmanın amacı, Hristiyanlığın en önemli temsil araçlarından olan haç formunun Bizans maden sanatına yansıma şekillerini irdelemektir. Müzedeki eserler, form ve teknik özelliklerinin yanı sıra kullanım şekilleri de göz önüne alınarak gruplandırılmıştır. Araştırma kapsamında ele alınan eserler, röliker ve pandantif haç olarak kullanılmaktadır. Haçlar zamanla tahribata uğradıkları için bezeme açısından bazı örnekler tanımlanamamıştır. Röliker haçlardan iki tanesinde bezeme unsuru görülürken, pandantif haçlarda ise yalnızca birinde yazı ve geometrik motiflere rastlamak mümkün olmuştur. Bronz malzemeden yapılan haçların şekillendirilmesinde döküm tekniği, bezemelerinde ise kazıma ve alçak kabartma teknikleri bir arada kullanılmıştır. Röliker haçlarda Hristiyan ikonografisine ait sahnelere ve aziz figürlerine yer verilmiştir. İncelenen örnekler Latin ve Yunan haçı formuna sahiptirler. Bursa Arkeoloji Müzesi'ndeki haçlar, Anadolu'nun farklı bölgelerindeki müzelerde bulunan benzer örnekler ile karşılaştırılmıştır. Böylece söz konusu eserlerin üslup özellikleri ve tarihlendirilmelerine yardımcı olabilecek veriler elde edilmeye çalışılmıştır. Makalenin konusunu teşkil eden madeni haçların 9.-12. yüzyıllar arasına tarihlendirilebileceği noktasında genel bir kanı oluşmuştur.