Amorium Kazılarında Bulunan Madeni Haçlar

Abstract

Bu makalenin konusunu Amorium Antik Kentinde 1988 yılından beri yürütülen arkeolojik kazılarda bulunmuş haçlar oluşturmaktadır. Haç, Hıristiyanlığın simgesi olarak İsa’nın çarmıha gerilmesini, çektiği acıları ve ölümünü, tüm insanlığı günahlarından kurtarışını simgeler. Hıristiyanlığın simgesi olan haç eserler, Bizans kültürel mirasında bir yer teşkil eder. Haç eserlerin sayısal çokluğu müze, kazı ve koleksiyonlarda yaygın olmasının nedenlerinden biri kullanım şekillerinin çeşitliliğidir. Litürjik ve kişisel kullanımda her dönem tercih edilen haçlar, taşınabilir olmaları nedeniyle sıklıkla el değiştirir ve üretildikleri coğrafyanın dışına çıkabilir. Amorium Antik Kenti günümüzde Afyonkarahisar İli, Emirdağ ilçesi, Hisar Köyü’nde yer alır. M.Ö. 2000’li yıllarda başlayan tarihsel bir geçmişe sahiptir. Kesintisiz olarak yerleşimin görüldüğü kentte, Hitit, Frig, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı izlerine rastlanır. Amorium kazılarında bulunan 21 eserin 13’ü pandantif, 3’ü röliker, 2’si tören, 1’i takdis, 1’i takdis/adak ve 1’i tören/takdis/adak haçıdır. Arkeolojik kazı çalışmalarında bulunan gümüş, bronz ve demirden üretilmiş haçlar Orta Bizans Dönemi’ne tarihlenmektedir. Haçların bezemelerinde kazıma ve kabartma tekniği kullanılmıştır. Yunan ve Latin haçı formunda olan eserler üslup özellikleri ve buluntu-mekân ilişkisine göre incelenip benzer örnekleriyle karşılaştırılmak suretiyle değerlendirilmiştir.