Search citation statements
Paper Sections
Citation Types
Year Published
Publication Types
Relationship
Authors
Journals
Demokratik hükümet sistemlerinden hangisinin Türkiye’nin yönetim yapısına uygun olacağı ve başarılı sonuçlar getireceği öteden beri tartışıla gelen bir konudur. Uzun yıllar parlamenter hükümet sistemiyle yönetilen Türkiye’de bu tartışmalara Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş süreci ile birlikte bir son verilmek istenmektedir. Bu doğrultuda 16 Nisan 2017 tarihinde referandum yapılmış ve 2018 yılında yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimi sonrası Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine tam anlamıyla geçiş yapılmıştır. Ancak Türkiye’deki yeni hükümet sistemine yönelik farklı boyutlarda olumlu ya da olumsuz değerlendirmeler yapılmış ve yapılmaya devam edilmektedir. Ancak konunun odağında bir ülkenin hükümet ve siyaset etme şekli olunca yapılan değerlendirmelerin ve zaman zaman konu ile ilgili yaşanan tartışmaların konuya olumlu ya da olumsuz katkısı zamanla anlaşılabilmektedir. Çünkü tartışılan şey sadece bir kişi ya da kurumu etkileyecek basit bir olgu değil, doğrudan bir ülkenin yönetsel yapısını, siyasetinin odağını, geleceğini, vatandaşları ile olan ilişkilerini doğrudan etkileyecek yeni bir mekanizmanın inşa edilip edilemeyeceğidir. Bu çalışmada, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine yönelik yapılan değerlendirmelerin temeline inilerek yeni sistemin tanıtılması ve sisteme yönelik yapılan eleştirilerin analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Bu bağlamda çalışmada öncelikle parlamenter hükümet sistemi ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine ilişkin genel bir kavramsal çerçeve çizilecektir. Daha sonra Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Türkiye’de kamu yönetiminin yapı ve işleyişine, demokratik düzene, seçimlere, yürütme erkine, meclisin yetkileri ve rejim değişikliği tartışmalarına nasıl bir etkisi olacağı tartışılacaktır.
Demokratik hükümet sistemlerinden hangisinin Türkiye’nin yönetim yapısına uygun olacağı ve başarılı sonuçlar getireceği öteden beri tartışıla gelen bir konudur. Uzun yıllar parlamenter hükümet sistemiyle yönetilen Türkiye’de bu tartışmalara Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş süreci ile birlikte bir son verilmek istenmektedir. Bu doğrultuda 16 Nisan 2017 tarihinde referandum yapılmış ve 2018 yılında yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimi sonrası Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine tam anlamıyla geçiş yapılmıştır. Ancak Türkiye’deki yeni hükümet sistemine yönelik farklı boyutlarda olumlu ya da olumsuz değerlendirmeler yapılmış ve yapılmaya devam edilmektedir. Ancak konunun odağında bir ülkenin hükümet ve siyaset etme şekli olunca yapılan değerlendirmelerin ve zaman zaman konu ile ilgili yaşanan tartışmaların konuya olumlu ya da olumsuz katkısı zamanla anlaşılabilmektedir. Çünkü tartışılan şey sadece bir kişi ya da kurumu etkileyecek basit bir olgu değil, doğrudan bir ülkenin yönetsel yapısını, siyasetinin odağını, geleceğini, vatandaşları ile olan ilişkilerini doğrudan etkileyecek yeni bir mekanizmanın inşa edilip edilemeyeceğidir. Bu çalışmada, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine yönelik yapılan değerlendirmelerin temeline inilerek yeni sistemin tanıtılması ve sisteme yönelik yapılan eleştirilerin analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Bu bağlamda çalışmada öncelikle parlamenter hükümet sistemi ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine ilişkin genel bir kavramsal çerçeve çizilecektir. Daha sonra Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Türkiye’de kamu yönetiminin yapı ve işleyişine, demokratik düzene, seçimlere, yürütme erkine, meclisin yetkileri ve rejim değişikliği tartışmalarına nasıl bir etkisi olacağı tartışılacaktır.
Hükümet sistemlerinin anlaşılmasında ve sınıflandırılmasında, yasama, yürütme ve yargının hangi organda birleştiği, ayrıştığı veya birbirleri üzerinde hangisinin etkin olduğu, bunlar arasındaki ilişkinin nasıl olması gerektiği temel hareket noktası olmuştur. Bir ülkede hangi hükümet sistemi uygulanacak olursa olsun, yargının, yasama ve yürütme organlarından bağımsız olması çok önemlidir. Yargının siyasallaştığı bir hükümet sisteminin fayda ve zararlarını tartışılmasına gerek bile yoktur. Dünyada uygulanan hükümet sistemleri kuvvetler birliğine ve kuvvetler ayrılığına dayanan sistemler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Ancak, hükümet sistemi ile devlet sistemi farklı şeyler olduğundan federal devlet türünde başkanlık sistemi uygulanabileceği gibi, parlamenter sistem, meclis hükümeti sistemi veya yarı-başkanlık sistemi de uygulanabilir. Aynı şekilde üniter devlet türünde yarı-başkanlık sistemi uygulanabileceği gibi, benzer şekilde parlamenter sistem ve başkanlık sistemi de uygulanabilir. Veya üniter bir devlet olan Türkiye'de uygulanan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi veya kendine has Türk tipi başkanlık sistemi de uygulanabilir. Uygulanacak hükümet sistemleri, uygulanması düşünülen ülkelerin siyasal kültürüne, siyaset sosyolojisine, dünyadaki korunganlık durumlarına ve geçmişte yaşadığı siyasi deneyimlerine ve demokrasisinin kırılganlığına bağlıdır. Bir ülkede başarılı bir şekilde uygulanan aynı hükümet sisteminin diğer ülkelerde de başarılı bir şekilde uygulanabileceği yönünde bir durum söz konusu değildir. Bu bağlamda bu çalışma, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan bu yana hangi hükümet sistemlerini etkin bir şekilde uyguladığı hususunu incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden ikinci kaynak araştırması ve içerik analizi yönetimi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, Türkiye'nin farklı dönemlerde farklı hükümet sistemlerine kapı araladıkları anlaşılmıştır.
Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilmesiyle birlikte siyasal ve bürokratik dönüşüm yeni ve farklı bir süreci beraberinde getirmiştir. Anayasal değişiklik sonucu, devletin yürütme gücünün daha hızlı ve etkin karar alabilmesi temelinde yeniden şekillendirilen hükümet sisteminin mevcut kurumlar, kurallar ve alışkanlıklar üzerinde farklı etkileri olacaktır. Yeni yönetim sistemi oluşturulurken ülkenin içinde bulunduğu şartlar, siyasal ve sosyal kültür göz önünde tutularak, farklı bir özgün model ortaya konulmuştur. Temelde katı kuvvetler ayrılığını ön gören bir yönetim şekli olan yeni sistemin, mevcut parlamenter sistemde her ne kadar şekli olarak birbirinden ayrılsa da uygulamada iç içe geçmiş olan yasama, yürütme erkleri ve bunlara bağlı bürokrasinin üst kademesini birbirinden ayırarak yeni bir durum ortaya koyması beklenmektedir. Bu bakımdan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile kamu yönetiminin, kamu kurum ve kuruluşlarının nasıl şekilleneceğine ilişkin olarak; uygulamada sistemin siyasal düzeni ve idareyi istikrarlı bir yapıya mı kavuşturacağı yoksa yeni sorunlarla karşı karşıya mı bırakacağı belirsizliğini korumaktadır.
scite is a Brooklyn-based organization that helps researchers better discover and understand research articles through Smart Citations–citations that display the context of the citation and describe whether the article provides supporting or contrasting evidence. scite is used by students and researchers from around the world and is funded in part by the National Science Foundation and the National Institute on Drug Abuse of the National Institutes of Health.
customersupport@researchsolutions.com
10624 S. Eastern Ave., Ste. A-614
Henderson, NV 89052, USA
Copyright © 2024 scite LLC. All rights reserved.
Made with 💙 for researchers
Part of the Research Solutions Family.