COVID-19 Salgınında Ev İçi Şiddet

Abstract

Büyük salgınların toplumun sosyal yapısı ve döngüsünde çeşitli değişimlere yol açtığı bilinmektedir. Başta gelen değişimlerden biri de suç oranlarında ve türlerinde görülen değişimdir. Gerçekte, toplam suç sayılarında belirgin bir düşme görülmesine karşın, bazı suç türlerinin sıklığı azalırken bazılarınınki artmaktadır. Artış gösteren suç tiplerinden biri de ev içi şiddet olgularıdır. Yeterli sayıda sistematik çalışmalar bulunmasa da, Türkiye'de COVID-19 salgını süresince kadına yönelik şiddet olgularının arttığını gösteren veriler vardır. Bir önceki yıla kıyasla 2020 yılı Mart ayında fiziksel şiddet %80, psikolojik şiddet %93, sığınma evi talebi %78 oranında artmıştır. Anket niteliğindeki bir başka çalışma ise pandemi sürecinde kadına yönelik şiddet olaylarında %27.8 oranında artış olduğunu bildirmiştir. Ancak, bu dönemde çocuk istismarı olgularının sayısının azaldığı görülmüştür. Bu durumun sosyal kısıtlamalar nedeniyle olguların saptanmasının zorlaşmasından kaynaklandığı bildirilmektedir. Bu sosyal kısıtlamalar ile pandemini oluşturduğu korku ortamının yaşlı istismarı ve ihmali riskini de arttırabileceği belirtilmiştir. COVID-19 salgınına karşı alınan önlemlerden başta geleni olan karantina uygulamasında evde uzun zaman kısıtlı kalmanın olumsuz etkilerinin azaltılabilmesi için gerekli önlemlerin alınması önemlidir. Bu zorlu süreçte, toplumun her bireyi, birey ve toplum sağlığının korunmasındaki rolünün farkında olarak üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmelidir. Bu derlemede, mevdut veriyi de sunarak, COVID-19 salgını süresince ev içi şiddetin kadınlara, çocuklara, LGBTİ ve yaşlı bireylere yönelik olarak artışını irdeledik. Türkiye'deki ve dünyadaki durumu özetledikten sonra, artışın nedenlerini, sorunun çözümünde uluslararası ve ulusal kuruluşların yaptıkları önerileri ortaya koymayı amaçladık.

Pandemi Döneminde Ana Çocuk Sağlığı Hizmetlerinin Geliştirilmesinde Ebenin Rolü

“…Birleşmiş Milletler pandemi sürerken pek çok ülkede kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin arttığını rapor etmiş ve ev içi şiddet acil yardım hattı ve sığınma evi talebi konusunda artan sayıda yardım çağrıları aldıklarını bildirmiştir (26). Sosyal izolasyon tedbirleri ve karantina ile beraber dünyanın farklı yerlerinden toplumda suç işleme düzeyinin düştüğünü fakat kadın odaklı ev içi şiddet olaylarının arttığını belirten ve bu konuda endişeleri ifade eden haberler ortaya çıkmaya başlamıştır (32). Yapılan araştırmalarda pandemi döneminde erkeklerin daha fazla şiddete başvurduğu belirlenmiş, sokağa çıkma kısıtlamalarının uzun sürmesi durumunda 31 milyon kadına yönelik şiddet olayının ortaya çıkması beklendiği vurgulanmış, Çin'in Jianli şehrinde şiddeti vakalarının üç kat arttığını, aile içi şiddet yardım hattına yapılan başvuruların %48 oranında arttığını belirterek bu konuda endişe duyduklarını dile getirmiş, yapılan başka bir çalışmada katılımcıların çoğunluğunun (kadınların %71,8'i) ev içi şiddete maruz kaldıkları takdirde nereden yardım ve destek alabileceklerini bilmediklerini belirtmiştir (25,33).…”

“…Yapılan araştırmalarda pandemi döneminde erkeklerin daha fazla şiddete başvurduğu belirlenmiş, sokağa çıkma kısıtlamalarının uzun sürmesi durumunda 31 milyon kadına yönelik şiddet olayının ortaya çıkması beklendiği vurgulanmış, Çin'in Jianli şehrinde şiddeti vakalarının üç kat arttığını, aile içi şiddet yardım hattına yapılan başvuruların %48 oranında arttığını belirterek bu konuda endişe duyduklarını dile getirmiş, yapılan başka bir çalışmada katılımcıların çoğunluğunun (kadınların %71,8'i) ev içi şiddete maruz kaldıkları takdirde nereden yardım ve destek alabileceklerini bilmediklerini belirtmiştir (25,33). Pandemi döneminde karantina nedeniyle kadına yönelik şiddetin arttığı ve kadınların daha fazla sıkıntı yaşamamak için kendinden istenen her şeyi yapmak durumunda kaldığı, birçok ülkede kadın sığınma evlerinin ve cinsel saldırı merkezlerinin sayısının arttığı belirtilmektedir (5,32). Ebeler bu süreçte kadınların şiddet görmesinin engellenmesi ve şiddet gördükleri durumlarda; kadınları Aile, Kadın, Çocuk ve Engelli Sosyal Danışma Hattı (183), Polis İmdat (155), Jandarma İmdat (156), Acil Tıbbi Yardım Hattı (112) gibi telefon numaralarını aramaları konusunda cesaretlendirerek, kadın konukevleri, şiddet önleme ve izleme merkezleri, kadın dayanışma merkezleri ve konukevleri gibi danışmanlık alabileceği merkezler hakkında bilgi sahibi olması, şiddet gören kadın ve çocuklar için acil destek hizmetlerine ulaşabilme ve güvenli sığınma imkanlarının sağlanması, tıbbi, psikolojik ve ekonomik desteklerin ulaştırılması konusunda kadınlara öncülük etmelidir (15).…”

“…Örneğin, yayınlanan bir raporda İsviçre, Arnavutluk ve Polonya'da cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları önlemek amacıyla verilen danışmanlık, test veya rutin tarama gibi hizmetlerde ciddi bir düşüş gözlemlenmiştir (31). Bütün bunların sonucunda da anne ve bebek ölümlerinde, güvenli olmayan kürtaj ve cinsel yolla bulaşan hastalıklarda, depresyon, intihar ve şiddette artış görülebilir (31,32). Yapılan araştırmalarda yaşadığımız pandemi döneminde aile planlaması hizmetine başvuruların azaldığı, pandemi sürecinde modern aile planlaması kullanımında büyük oranda düşüş olduğu ve aile planlaması danışmanlığında kamu sektöründe, özel sektöre kıyasla daha fazla aksama olduğu belirlenmiştir (3,9,19).…”

“…Ruh sağlığı açısından; pandemi sürecinde değişikliğe uğrayan aile düzeni, ilişkileri ve rolleri nedeniyle aile üyeleri çeşitli ruhsal sorunlarla karşı karşıya kalabilmekte, aile ilişkileri ve rolleri olumsuz etkilenebilmekte, psikolojik sorunlar ve hastalık belirtileri görülebilmektedir (21,32,33). Yapılan araştırmalarda insanların COVID-19 pandemisinden psikolojik olarak orta/şiddetli olarak etkilendiği, üçte birinde orta/şiddetli anksiyete ve depresyon belirtileri görüldüğü, uyku ve uyum bozuklukları, alkol ve madde kullanımında artma, suçluluk, kaygı, umutsuzluk, tükenmişlik gibi duyguları şiddetli yaşadığı, tamamına yakında COVID-19 hakkında endişe ve günlük rutinlerinde bozulma yaşandığı bildirmiştir (16,33).…”

COVID-19 ile Yaşanan Sosyal İzolasyonun Aile ve Evlilik Yaşamına Yansımaları: Fenomenolojik Bir Çalışma

“…Ancak yaşanan süreçte işten çıkarmalar, beraberinde ekonomik sorunlar ve yanı sıra yaşanan diğer sorunlar, evlilik ve aile yaşamında diğer önemli sorunlara neden olabilmektedir. Bu doğrultuda, COVID-19 pandemisinin yol açtığı ekonomik, ruhsal ve sosyal zorluklar, madde kullanımı, aile içi şiddet 18,19 ve boşanma oranlarını arttırdığı belirtilmektedir. 20,21 Ancak COVID-19 sürecinde yaşanan sosyal izolasyonun aile ve evlilik yaşantısında sadece olumsuz etkilere yol açmadığı, ailedeki ilişkilerin güçlenmesine ve paylaşımların artarak evlilik doyumunu artırdığına vurgu yapılmaktadır.…”