No abstract

No abstract

The analysis aims to identify spatial variations of socio-economic development in Poland at the local level and to determine their correlation with conditions resulting from the historical political divisions of today’s areas of the country. The research procedure helps to verify the hypothesis that spatial differentiation of socio-economic development in Poland is permanent and does not show significant changes during periods of economic growth and crisis. We can emphasize at the same time the persisting differences between cities and their functional areas on the one hand and rural areas on the other. The study applied an innovative procedure of determining the synthetic index. The procedure of classifying local units presented in the text was based on the original random forest method. The outcomes confirm that contemporary spatial diversification at the level of socio-economic development in Poland is still strongly conditioned by history, especially by the socio-economic consequences of the partition of Poland between the three superpowers (Russia, Prussia and Austria). This is evident in the synthetic presentation of the level of socio-economic development. However, in the case of certain socio-economic phenomena, the values of indicators describing them no longer directly relate in their diversity to historical borders, particularly the former partition borders.

The article aims to analyse the influence on socio-economic development of contemporary socio-economic changes, or – using terminology after John Naisbitt (1982) – main megatrends, primarily from the point of view of the situation and changes characterising the EU’s Member States. The specifics of these processes in the capitalist countries of Western Europe and in the former countries of so-called “people’s democracy” in East-Central Europe are the key element of this discussion. In the context of the spatial patterns identified, discussion centres around trends of: (1) transformation, (2) economic integration, (3) globalisation, and (4) postmodernisation. The first part presents a synthetic characterisation of megatrends distinguished, including as regards specific definitions and reasons for them to arise. The second, most important part of the work addresses the impacts of megatrends n socio-economic development and the specific nature of the process ongoing with the two spatial European patterns. The analysis conducted supports the contention that the megatrends described have played a key role in the shaping contemporary processes of socio-economic development. However, it is difficult to analyse the separate influences of each, given the way they interact in one bundle (external in relation to endogenous ocesses), permeating one another, and ensuring an influence exerted that is diversified both temporally and spatially. It is not easy to state that any specific social or economic changes result solely from one or other of the processes iscussed. Thus, the influence of these megatrends should be perceived synergically. More or less intensive processes of transformation are strengthened by economic integration and globalisation and give rise to a diversified range of postmodernisation changes. This perception is needed even more, as many researchers often consider these processes in a slightly different configuration (Dicken, 2015).

Zasięg współczesnych poszukiwań optymalnych sposobów programowania i realizacji polityki regionalnej oraz kształtowania w ramach jej interwencji czynników rozwoju wyznaczają dwie skrajne co do założeń koncepcje: place-neutral approach oraz place-based approach. Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie podstaw teoretycznych oraz wykorzystania praktycznego drugiej ze wskazanych koncepcji określanej w polskiej literaturze przedmiotu najczęściej mianem polityki rozwoju zorientowanej terytorialnie, która w ostatnim okresie została upowszechniona i zyskała na znaczeniu w praktyce europejskiej polityki spójności. Postępowanie badawcze składa się z dwóch zasadniczych etapów. W pierwszym kroku dokonano systematyzacji podstaw teoretycznych koncepcji polityki regionalnej zorientowanej terytorialnie. W drugim kroku przedstawiono dotychczasowe doświadczenia w zakresie wykorzystania tego podejścia w praktyce europejskiej polityki spójności, zwracając szczególną uwagę na występujące ograniczenia i przeszkody. Podsumowując przeprowadzoną analizę, sformułowano wnioski i rekomendacje wskazujące na działania mogące zapewnić zwiększenie skuteczności implementacji podejścia zorientowanego terytorialnie w praktyce działań polityki regionalnej. Artykuł został przygotowany w ramach projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki – OPUS 10 – 2015/19/B/HS5/00012: „Nowe wyzwania polityki regionalnej w kształtowaniu czynników rozwoju społeczno-ekonomicznego regionów mniej rozwiniętych”. Jego ustalenia znajdują zastosowanie w opracowaniu modelu ex-ante czynników rozwoju regionalnego stanowiącego podstawę do ich operacyjnego wskaźnikowania oraz weryfikacji empirycznej przyjętych założeń w badaniach zróżnicowań rozwojowych na różnych poziomach przestrzennych w Unii Europejskiej (UE) i w Polsce (Churski i in. 2017a, b).

The paper develops a spatial agglomeration index (SPAG) of the economic activity for the point geo-localizations of firms. It includes the effects of location, the distance between firms and the overlapping impact of the firms' size. The SPAG builds a new class of measures of the spatial density of the economic activity inside the region, based on the geometrical representation of firms with circles, without referring to the commonly used Ripley's K function. The SPAG measures the degree of divergence from the benchmark distribution, what detects different spatial distributions as clusters or borderline dispersion. We test SPAG with real point data. KEYWORDS density of economic activity, distance-based index, spatial agglomeration JEL CLASSIFICATION R12; R32; C43; D30

Abstrakt: Celem pracy jest określenie miejsca modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnego w przemianach polityki spójności Unii Europejskiej, który w sytuacji powszechnie wskazywanego braku efektywności modelu wyrównawczego postrzegany jest jako podstawa nowego paradygmatu polityki regionalnej państw członkowskich warunkującego zmiany ukierunkowania interwencji polityki rozwoju. Artykuł powstał na potrzeby badań prowadzonych w ramach projektu badawczego "Rozwój społeczno-gospodarczy a kształtowanie się obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej" finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki (N N306 791940). Projekt był realizowany przez zespół badawczy Pracowników Zakładu Analizy Regionalnej Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, którym kierował autor.Słowa kluczowe: rozwój, zróżnicowanie, teorie, polityka regionalna, model wyrównaw-czy, model polaryzacyjno-dyfuzyjny.Prawidłowości procesów rozwojowych wiążą się m.in. z tendencją do ich polaryzacji. Konsekwencją tych prawidłowości jest występowanie w przestrzeni ekonomicznej obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej. Należy jednak podkreślić, że sam fakt różnicowania się przestrzeni na obszary wzrostu i stagnacji nie stanowi bariery dla procesu rozwoju (Faludi 2006, Molle 2007, Gorzelak 2009. Barierą taką jest występowanie zbyt dużych różnic w poziomie rozwoju między tymi kategoriami obszarów. Zmniejszanie skali różnic rozwojowych jest zadaniem polityki spójności. Brak jej skuteczności w modelu wyrównawczym skłania do poszukiwania bardziej optymalnych rozwiązań opierających się na modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnym (Growing Unequal... 2008, Barca 2009). Podejmowana interwencja powinna opierać się na reorientacji celów z niwelowania różnic na uzyskiwanie korzyści z występowania zróżnicowania m.in. przy wyko-14 Paweł Churski rzystaniu zasobów endogenicznych i terytorialnej koordynacji polityk (Reshaping Economic... 2009, Regional Development… 2010.Celem pracy jest określenie miejsca modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnego w przemianach polityki spójności Unii Europejskiej, który w sytuacji powszechnie wskazywanego braku efektywności modelu wyrównawczego postrzegany jest jako podstawa nowego paradygmatu polityki regionalnej państw członkowskich warunkującego zmiany ukierunkowania interwencji polityki rozwoju. Artykuł powstał na potrzeby badań prowadzonych w ramach projektu badawczego "Rozwój społeczno-gospodarczy a kształtowanie się obszarów wzrostu i obszarów stagnacji gospodarczej" finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki (NN 306 79 19 40). Projekt był realizowany przez Zespół Badawczy Pracowników Zakładu Analizy Regionalnej, Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, którym kierował autor. Kierunek przemian celów polityki regionalnejGłównym celem polityki regionalnej, postrzeganej jako forma interwencji w proces rozwoju finansowana ze środków publicznych, jest zmniejszanie skali różnic w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego. Przemiany tej polityki prowadzą do poszerzania wieloaspektowego z...

No abstract