Mecitözü, günümüzdeki idarî bölünmeye göre Çorum'a bağlı bir ilçedir. Kuzeyinde Merzifon, batısında Çorum, güneyinde Ortaköy ve doğusunda Amasya yer almaktadır. Alören Köyü, Mecitözü'nün kuzeybatısında yaklaşık 8 km. mesafededir. Konumuzu teşkil eden külliye köy merkezinde kuzeydoğudan güneybatıya meyilli bir arazi üzerine yerleştirilmiştir. Esas itibariyle caminin hakim olduğu bu mütevazı külliye, kuzeydoğuda bir çeşme, kuzeyde bir yunak, kuzeybatıda bir havuzdan müteşekkil iken yunak yakın tarihlerde yıkılmıştır. Ayrıca çeşmenin kuzeydoğusunda yer alan arsana ve dibek taşı da külliyeyi tamamlayıcı kültürel birer miras olarak dikkat çekmektedir. İnşa tarihi bilinmemekle birlikte minare kapısı yukarısındaki ibareden ve mimari özelliklerinden hareketle 19. yüzyıl sonlarında inşa edildiği anlaşılan cami, kuzey-güney yönünde dikdörtgen planlı, düz ahşap tavanlı, kırma çatılı ve tek minareli bir eserdir. Yakın tarihlere kadar kullanıldığını belirlediğimiz yunak ne yazık ki günümüze ulaşamamıştır. Çeşme ve havuz tamamen 20. yüzyıl özellikleri sergilemekle birlikte cami, yunak, çeşme, havuz, arsana ve dibek taşı birlikteliği köyün sosyokültürel yapısını ortaya koyan önemli unsurlardır. Cami, plan ve mimari özellikleri itibariyle döneminin özelliklerini sergilemesinin yanı sıra Batılılaşma dönemi ile beraber Anadolu Türk tasvir sanatına giren yoğun bir süsleme programına sahip olması bakımından ayrı bir öneme sahiptir. Çalışmamızda her bir eserin ayrıntılı olarak irdelenmesi ve bütün özellikleri bakımından değerlendirilip kapsamlı bir karşılaştırma ile Anadolu Türk mimarisi içerisindeki yeri ve öneminin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Çalışmamızın konusunu günümüzdeki idari bölünmeye göre Ankara İli, Çamlıdere İlçesi, Çukurören Mahallesi'nde yer alan Eski Cami teşkil etmektedir. Eser, harim kapısı ve ahşap tavanındaki tarih ibaresine göre 1872 yılında Mehmed Halil Usta tarafından inşa edilmiştir. Kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen bir plân ile düz ahşap tavan üzerine kırma çatılı bir örtü sistemine sahiptir. Uzun yıllar kapalı kaldıktan sonra 2019 yılında tamamlanan onarımın ardımdan tekrar ibadete hazır hale getirilmiştir. Onarımlar sırasında zengin bir süsleme programına sahip olduğu belirlenmiş ve bu süslemeler kopyaları alınarak duvar yüzeylerine tekrar işlenmiştir. Hakkında kısa tanıtıcı bilgiler dışında derli toplu bir yayın bulunmadığının anlaşılması üzerine bu eksikliği giderebilmek amacı ile hazırlanan çalışmamızda eserin plân, mimari ve süsleme özellikleri bakımından ayrıntılı bir şekilde tanıtılması, kapsamlı bir değerlendirme ile Anadolu Türk mimarisi içerisindeki yeri ve öneminin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmamızda yöntem olarak öncelikle mevcut literatür bilgileri taranmış, belli aralıklarla yerinde incelemeler yapılmış bu arada fotoğrafları çekilip rölövesi alınmış ayrıca köy muhtarı ile sakinlerinden de sözlü bazı bilgiler edinilmiştir. Bu veriler ışığında tamamlanan çalışmamızın sonucunda Çukurören Eski Cami, plân, kütle, ahşap tavan ve kalem işi süsleme programı itibariyle Batılılaşma dönemi camilerinin genel karakteristiklerini sergileyen bir taşra camisi olarak belirmektedir.
Kırıkkale, İç Anadolu Bölgesi’nin Orta Kızılırmak bölümünde; kuzeyde Çankırı, kuzeydoğuda Çorum, doğuda Yozgat, güneydoğuda Kırşehir, batıda ise Ankara ile sınırlı bir ilimizdir. Cumhuriyet döneminde karşımıza çıkan modern kentlerin, özellikle endüstriyel gelişmeler sonucu ortaya çıktığı ve sanayinin temelini teşkil eden tesislerin etrafında geliştiği görülmektedir. Bu kapsamda Kırıkkale, Cumhuriyetin ilk yıllarında savunma sanayiinin güçlendirilmesi sebebi ile kurulan MKE fabrikaları yanı sırakonumuzu da teşkil eden tren garının inşası ile birlikte doğmuş ve şehir bu merkez etrafında gelişmiştir. Kırıkkale Tren Garı, doğu-batı yönünde uzanan birbirine bitişik üç kütle halinde inşa edilmiştir. Yan kütleler tek, ortadaki ana kütle ise iki katlıdır ve diğerlerine göre hakim bir görünüş sergiler. Bu tarz yapılarda ana kütlenin alt katındaki mekânlaridarî büro, bekleme salonu, gişe vb. hizmetlere ayrılırken üst katlar lojman olarak değerlendirilmiştir. Yan kütleler, yine idarî ofis olarak kullanılabildiği gibi depo, ambar, elektrik odası, güvenlik odası, dinlenme odası, fen memuru odası vb. fonksiyonlarda kullanılmıştır. Anadolu’da bu şekilde inşa edilmiş pek çok gar binası mevcuttur ve Kırıkkale Tren Garı da bunların tipik bir temsilcisi niteliğindedir. Çalışmamızda bir Cumhuriyet Dönemi eseri olan gar binası plan, malzeme ve mimari özellikleri bakımından ayrıntılı bir şekilde tanıtılarak, şehrin gelişimindeki etkisi yanı sıra Anadolu Türk Mimarisi içerisindeki yeri ve önemi vurgulanacaktır.
Peçenek, mevcut idarî bölünmeye göre Ankara İli Çamlıdere İlçesi'ne bağlı bir mahalle konumundadır. Ankara şehir merkezinin yaklaşık 72 km kuzeybatısında yer alır. Kuzeyinde Yoncatepe, Güneyinde Gümele, Doğusunda İnceöz, Batısında Yılanlı Mahalleleri bulunmaktadır. Oğuz Türkmen boylarının Ankara ve çevresine yerleştirilmesi ile gelişmeye başlayan bölgede çok sayıda ve farklı türde mimari eserin mevcudiyeti belirlenebilmekle birlikte, yeteri kadar incelenip değerlendirilmedikleri de anlaşılmaktadır. Bunlardan birisi de Peçenek Camii'dir. Eser, aslında kare planlı kubbe örtülü bir ana mekân ile bunun kuzeyinde sivri kemer açıklığı ile birbirine irtibatlanan aynalı tonoz örtülü ikinci bir ünite ve eş büyüklükte üç kubbeli revaktan müteşekkil bir son cemaat yerine sahiptir. Minaresi de batı cephede harim kütlesi ile son cemaat yerini birbirinden ayırır nitelikte yerleştirilmiş silindirik gövdeli bir unsurdur. Cepheler ve kasnaklar muntazam olmasa da taş ve tuğlanın alternatif sıralar halinde yerleştirilmesi ile elde edilmiş almaşık duvar örgüsünü sergiler. Süsleme bakımından zengin sayılmasa da cephelerde görülen küçük kuş evleri ve minare kapısı kemerindeki ibrik tasvirleri yapıya önem katan unsurlardır. İnşasına ait kitabesi bulunmamakla birlikte plan, malzeme, duvar örgüsü ve diğer mimari özelliklerinden hareketle 15. yüzyıl başlarına tarihlendirebileceğimiz yapı, özellikle kubbe örtülü harim mekânını kuzeye doğru genişletme çabalarının bir ürünü olarak dikkat çekmektedir. Eser, çalışmamızda bütün yönleri bakımından ayrıntılı bir şekilde tanıtılacak ve benzer yapılarla mukayese edilerek Anadolu Türk mimarisi içerisindeki yeri ve önemi belirlenecektir.
scite is a Brooklyn-based organization that helps researchers better discover and understand research articles through Smart Citations–citations that display the context of the citation and describe whether the article provides supporting or contrasting evidence. scite is used by students and researchers from around the world and is funded in part by the National Science Foundation and the National Institute on Drug Abuse of the National Institutes of Health.
hi@scite.ai
10624 S. Eastern Ave., Ste. A-614
Henderson, NV 89052, USA
Copyright © 2024 scite LLC. All rights reserved.
Made with 💙 for researchers
Part of the Research Solutions Family.