StreszczenieTetrabromobisfenol A (tetrabromobisphenol A -TBBPA) należy do grupy bromowanych związków uniepalniających (brominated flame retardants -BFR), stanowiących aż 25% rynku wszystkich substancji opóźniających palenie. Wśród nich TBBPA wykorzystywany jest na największą skalę (ok. 60%) ze względu na jego powszechne zastosowanie przeciwogniowe w produktach codziennego użytku, takich jak meble, obicia, obudowy sprzętów elektronicznych, akcesoria elektrotechniczne i kleje. Szerokie zastosowanie omawianego związku może przyczyniać się do zanieczyszczenia środowiska. Tetrabromobisfenol A wykryto w glebie, wodzie, osadach rzecznych i ściekowych oraz powietrzu. Retardant ten charakteryzuje się wysoką wartością współczynnika podziału oktanol/woda (log P = 4,5), niską kwasowością oraz występowaniem w formie zdysocjowanej i niezdysocjowanej. Ze względu na dużą hydrofobowość TBBPA może kumulować się w organizmach żywych na różnych poziomach łańcucha pokarmowego, w tym także u ludzi. Tetrabromobisfenol A oznaczono w ludzkim materiale biologicznym, takim jak osocze, tkanka tłuszczowa czy mleko matek. Tetrabromobisfenol A został zaklasyfikowany jako H400/H410 (zwrot wskazujący rodzaj zagroże-nia -hazard statements (H)) czyli związek toksyczny dla organizmów wodnych, powodujący zmiany długoterminowe. Nieliczne badania donoszą o potencjalnej toksyczności wysokich dawek TBBPA dla ssaków. Chociaż wiele osób jest narażonych zawodowo na TBBPA zarówno podczas jego produkcji, jak i przetwarzania w miejscu pracy, jest bardzo mało badań oceniających realne zagrożenie tym retardantem. Celem pracy było zebranie i omówienie najnowszej literatury (głównie z lat 2010-2016) dotyczącej obecności TBBPA w środowisku i jego działania na organizmy żywe. Omówiono także prace prezentujące dane o zawodowym narażeniu na TBBPA. Med. Pr. 2017;68(1):121-134 Słowa kluczowe: narażenie, zastosowanie, tetrabromobisfenol A, toksyczność, występowanie, uniepalniacze
AbstractBrominated flame retardants (BFR), including tetrabromobisphenol A (TBBPA) represents 25% of the global market of flame retardants. Among them, TBBPA is used on the largest scale (approx. 60%) because of its firebreak properties and widespread occurrence in every day products such as furniture, upholstery, adhesives and electronic equipment. A broad application of TBBPA can contribute to environmental pollution. Tetrabromobisphenol A has been determined in soil, water, river sediments and the atmosphere. Tetrabromobisphenol A is characterized by a high value of coefficient n-octanol/water (log P = 4.5), low acidity, and it may exist in undissociated or dissociated form. Due to the high hydrophobicity, TBBPA may accumulate in living organisms, including humans at different food chain levels. The occurrence of TBBPA in humans, e.g., in blood, fat tissue and mother milk, has been reported. Tetrabromobisphenol A is classified as hazard statements (H) H400/H410, which means that it is toxic to aquatic biota, causing long-term changes in these organisms. Up to now, only a few studies have be...
