The article shows how Polish authors described Peru in the interwar period (1918–1939) and what influenced their writing. Most of the texts on Peru were written in the years 1928–1933 and were related to the idea of creating Polish colonies for emigrants in this country. The books of Kazimierz Warchałowski, Michał Pankiewicz and Mieczysław Lepecki were propaganda works. Their goal was to encourage Polish farmers to leave, which is why they depicted Peru in an idealized way. There are also texts criticizing the plan of establishing colonies, in which life in Peru is shown more realistically. The exception is Arkady Fiedler’s travel book, in which the author tries to fashion himself as an exceptional traveler-explorer. For this reason, he describes Peru as an unknown and dangerous place.

W artykule analizie poddano reportaż Tadeusza Dębickiego Moienzi Nzadi. U wrót Konga z roku 1928 pod względem antykolonialnej wymowy. Przedstawiono sposoby konstruowania krytyki systemu kolonialnego (poprzez kontrast oraz ironię) oraz jego wyjątkowość na tle innych polskich relacji z podróży do Afryki napisanych w dwudziestoleciu międzywojennym. Scharakteryzowano także specyfikę wyprawy Dębickiego oraz stereotypy związane z rzeczywistością afrykańską, które autor obala bądź podtrzymuje.

W artykule interpretacji poddane zostały trzy utwory prozatorskie powstałe po roku 1945: Góry nad Czarnym Morzem Wilhelma Macha, Siekierezada Edwarda Stachury oraz Sońka Ignacego Karpowicza. W pierwszej części wskazano sposoby prezentowania wschodniego pogranicza Polski w dwudziestoleciu międzywojennym. Następnie przedstawiono, jak przestrzeń ta jest ukazywana we wskazanych powieściach. Obszary przygraniczne opisywane są jako inne, egzotyczne, gorzej rozwinięte, ale jednocześnie fascynujące i przyciągające. Główni bohaterowie wymienionych utworów to pisarze będący w stanie kryzysu. Wyprawa na wschód Polski stanowi próbę jego przezwyciężenia.

The paper describes two books containing accounts on participation in the International Gordon Bennett Cup ballooning race: “Kościuszko” nad Ameryką [“Kościuszko” above America] by Zbigniew Burzyński (1934) and Balonem “LOPP” nad Morze Białe [Above the White Sea in the “LOPP” balloon] by Stanisław Brenk (1937). The Polish achievements in the competition had a significant impact on the interest in ballooning in the interwar period. The texts discussed in the paper are visibly inspired by reportage and travel novels. The books had a propaganda nature: intended for the young reader, they highlighted the attractiveness of the army and the importance of the Polish army in the world.

This work is an attempt at reading Tadeusz Różewicz's book entitled Mother Departs from the perspective of literary genetics. A literary genre has been treated as a factor in the interpretation, which could influence the reception of the text. The first part concerns proposals indicated by scholars and critics in the context of this work, such as the Lament, the Treaty of poetry, collage or silva. In the second part the interpretation was carried out taking into account the author's concept of genre, which is narrative Assemblage Art.