Çince "tianxia" terimi iki anlamlıdır. Sözcük karşılığı "Göğün Altı" olan bu terimle Çincede hem "yeryüzü" hem de "Çin" anlatılmaktadır. Aynı terimle Çin'in ve bütün dünyanın anlatılması siyasi açıdan evrensel bir söylemi akla getirmekte, bu iki anlamın yüzlerce yıl yan yana kullanılması ise kozmolojik bakımdan yeryüzünün bir bütün olarak özdeş olduğuna işaret etmektedir. Bu özdeşlik ise yer ve gök arasında özel bir konuma sahip olan insanların doğuştan eşit olduğu fikrini desteklemektedir. Böylece "Çin" ile "yeryüzünün" özdeşliği, "yeryüzü"nü Çin'e indirgemek yerine, Çin'in yeryüzüne genişletilmesi olasılığıyla, Göğün Altı kavramının bu iki anlamının bilinçli olarak korunduğu fikrine kapı açmaktadır.
As one of the strongest among the T’ieh-le, the Turkic Tongra tribe whose leaders mostly pledged their allegiance to Kok Turks, was also prominent among the Tokuz Oguz with their belligerent nature and military force. With their close neighbours the P’u-ku, renowned for being a very headstrong and almost uncontrollable Turkic tribe who almost always took joint action with them, they became the backbone behind many rebellions and Tongra warriors were especially prominent during the rebellion of the T’ang dynasty general of Turkish descent, An Lu-shan. This study examines the relevant data scattered in Chinese chronicles, analyzing the activities of the Tongra tribe during the Kok Turk, Hsüeh Yen-t’o and Uighur rules.
ÖzBudist rahip Xuan
Tang Huiyao içinde Türk kültür çevresinde atlarla ilgili bir bölüm bulunmaktadır. 72. tomarda yer alan ve “Atlar” başlığını taşıyan anlatı içinde, Türk boylarının adları ve at damgalarına yer verilmektedir. Pek çok çalışmaya konu olan bu damgalar, Türk boylarının yerleşim alanlarından kültürel ve siyasi ilişkilerine kadar çeşitli biçimlerde incelenmiştir. Öte yandan damgaların bulunduğu “Atlar” bölümü içinde farklı bilgiler de karşımıza çıkmakta, dönemin ilişkilerine ışık tutabilecek ayrıntılara yer verilmektedir. At damgalarının verildiği pasajın öncesinde Çin’de atçılıkla ilgili anlatılar karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, ilgili monografinin 1781 ve 1899 tarihli iki farklı nüshası yanında Resmi Tarih kitaplarının ilgili kısımları da karşılaştırılarak “Atlar” başlığını taşıyan bölümün neşri yapılmıştır.
Çince kaynaklar erken Türk tarihi açısından bol miktarda veri sağlamaktadır. Verilerin belirli sorular çerçevesinde değerlendirilmesi sayesinde İslam Öncesi Türk tarihinin özellikleri hakkında ülkemizde zengin bir yazın oluşmuştur. Fakat kaynaklardan elde edilen bilgiler çoğunlukla doğrudan alınmakta, bilginin bulunduğu bağlam sınırlı olarak değerlendirilmektedir. Oysa Çince metinler içerikleri bakımından farklı özellikler sergilemektedir. Bu nedenle dış değerlendirme yanında iç tenkidin daha derinlikli yapılması ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. 9. Yüzyılın başında kaleme alındığı düşünülen Yu-yang Tsa-tsu'da karşımıza çıkan Türklerle ilgili rivayetler yabancı halklarla ilgili anlatılar arasında bulunmaktadır. Bu makalede, eserin genel yazın özellikleri yanında Türklerle ilgili rivayetlerin geçtiği pasajlar incelenmiş bu sayede eserin derleme özellikleri ile karşımıza çıkan anlatıların gerçekçiliği konusunda daha net bir çerçeve çizme imkânı oluşmuştur.
Mezar kitabelerinden farklı olarak Çin'de mezar yazıtları, mezar yoluna dikilen taş sütunlar üzerine kaydedilen eserlerdir. Yazıtlarda, mezar odasına konulan kitabelerde anlatılan içeriğe paralel bir anlatı karşımıza çıkmaktadır. Kitabelerden farklı olarak yazıtların günümüze kadar korunması, mezarın dışında olmalarından dolayı pek mümkün olmamaktadır. Öte yandan kitabeler gibi yazıtların da kopyalarının çıkarılması ve arşivde saklanma alışkanlığı pek çok yazıtın bugüne kadar korunmasına vesile olmuştur. Tüm Tang Metinleri (QTW) ve Wenyuan Yinghua (WYYH) gibi derlemeler içinde, bin yıl önce kaleme alınmış çok sayıda yazıtın kopyası günümüze ulaşmıştır. Edebi özellikleri yanında tarihi olayları da aktaran mezar yazıtları arasında Lun Gong-ren'a ait olan mezar yazıtı bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Türk tarihi açısından Kapgan Kağan ve Bilge Kağan döneminde Çin'deki siyasi ve askeri olayları özetleyen bu yazıtın Türkçe tercümesi verilmiş ve aktardığı olaylar diğer kaynaklar yardımıyla incelenmiştir. Lun Gong-ren'ın mezar yazıtı tarih kitaplarında dağınık olarak anlatılan askeri ve siyasi mücadeleleri bir bütün halinde ortaya koyduğu söylenebilir.
Öz Eski Çin kayıtlarında yabancı kavimlerin kültürel özellikleriyle ilgili bilgiler, tarihsel olaylarla iç içe verilmiş ve tarih ile
scite is a Brooklyn-based organization that helps researchers better discover and understand research articles through Smart Citations–citations that display the context of the citation and describe whether the article provides supporting or contrasting evidence. scite is used by students and researchers from around the world and is funded in part by the National Science Foundation and the National Institute on Drug Abuse of the National Institutes of Health.
hi@scite.ai
10624 S. Eastern Ave., Ste. A-614
Henderson, NV 89052, USA
Copyright © 2024 scite LLC. All rights reserved.
Made with 💙 for researchers
Part of the Research Solutions Family.