Turkish red pine (Pinus brutia Ten.), is the most important tree species for afforestation in the Mediterranean basin due to its drought tolerance and fast growth rate. Cold damage to trees caused by harsh winter conditions is common on many sites in Turkey. Adaptation to climate change has been investigated primarily through the movement of species from warmer and drier climates, such as the Mediterranean P. brutia, to higher latitudes and cooler sites in central-north Turkey. In order to better guide species and provenances movement to new (and often harsh) environments for afforestation, the limits of tolerance to cold and drought should be better known. Thus, we designed an experiment to quantify the cold hardiness of nine P. brutia provenances originating from two different provenance trials in Turkey (Ankara, cold inner site; Antalya, warm Mediterranean site). Branches sampled at the end of January were exposed to cold temperatures between − 5 and − 40 °C. Visual damage observation, relative electric leakage and chlorophyll fluorometry (CF) screening methods were used to assess variation in cold hardiness among populations. Overall, P. brutia can tolerate winter temperatures up to − 16 °C. Even though there were significant differences on cold hardiness among populations, the operational application is limited due to the reduced magnitude of those differences. Measuring CF was the fastest and most easily replicated method to estimate cold hardiness and was as reliable as REL. We recommend that P. brutia should not be planted in cold areas where minimum annual temperatures are under − 16 °C. We also conclude that even though phenotypic plasticity exists for cold hardiness among the tested populations of P. brutia, the observed differences resulted from acclimation to the conditions of the provenance trial sites rather than from adaptation through natural selection.

İklim değişikliği etkisiyle potansiyel yayılış sahasını genişletme eğilimindeki Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.) için plantasyon sahalarındaki adaptasyonda fidan kalitesi major bir araç durumundadır. Bu amaçla; Çankırı fidanlığı ekolojik koşullarında, polietilen tüplü Mersin-Mut orijinli fidanlar üzerinde yürütülen bu araştırmada; i) Morfolojik ve fizyolojik fidan özelliklerinin dönemsel değişimleri, ii) İkinci vejetasyon dönemi sonu itibariyle morfolojik fidan özellikleri ve Türk Standartlarına uygunlukları, iii) fidan gelişim dönemlerine uygun fidanlık kültürel işlemlerin önerilmesi hedeflenmiştir. Araştırma sonucunda; 2+0 yaşlı fidanlarda boy (FB), kök boğazı çapı (KBÇ), gövde taze ağırlığı (GTA), kök taze ağırlığı (KTA), fidan taze ağırlığı (FTA), gövde kuru ağırlığı (GKA), kök kuru ağırlığı (KKA), fidan kuru ağırlığı (FKA), katlılık indisi (Kİ), gürbüzlük indisi (Gİ), kuru kök yüzdesi (%Kkök) ve Dickson kalite indisi (DKİ) sırasıyla; 18,57±0,316 cm, 4,9±0,053 mm, 7,86±0,436 g, 7,57±0,291 g, 14,63±0,612 g, 3,82±0,256 g, 3,69±0,183 g, 7,21±0,733 g, 1,09±0,042, 30,7±0,718, %55,31±1,355 ve 1,67±0,059 olarak tespit edilmiştir. Fidanlara ait Ψmd değerleri mevsimsel bir değişim göstererek yağışın az olduğu aylarda azalmıştır. En düşük Ψmd değerleri Temmuz ve Eylül aylarında sırasıyla -1,84 ve -2,25 MPa, en yüksek Ψmd değeri ise Nisan ayında -1,39 MPa olarak saptanmıştır. En düşük Fv/Fm değeri 0,57 ile Mart ayında, en yüksek ise 0,81 ile Tem-muz ayında tespit edilmiştir. “Günlük kuru madde değişimi”ne göre 15 Mart/15 Nisan arası “durgunluktan çıkış”; 15 Mayıs/15 Temmuz arası “gelişme+hızlı gelişme”; 15 Temmuz/15 Ağustos arası “yavaşlama (duraklama)”; 15 Eylül/15 Ekim arası “odunlaşma” dönemleri olarak fidan gelişim evreleri tespit edilmiş-tir. En yüksek kuru madde artışı “gelişme + hızlı gelişme” (35,96 mg/gün) evresinde gerçekleşirken, en düşük kuru madde artışı (5.06 mg/gün) ise “durgunluktan çıkış” döneminde tespit edilmiştir.

Kızılçam kurağa dayanıklı olması ve hızlı büyümesi nedeniyle, Türkiye'de ağaçlandırmalarda kullanılan en önemli ağaç türüdür. Ancak bu türün kurak-soğuk alanlar ve yükseklerde yayılışındaki en önemli engel dondur. Bu çalışmada kızılçamın doğal yayılış alanı içerisinde ve dışında tesis edilen orijin deneme sahalarındaki (Antalya ve Ankara) bazı orijinlerin dona dayanıklılıkları araştırılmıştır. Antalya ve Ankara'daki orijin denemelerinden ocak ayı sonunda dokuz orijininin son yıl sürgünleri örneklenmiştir. Çalışma Tesadüf Parselleri Deneme Deseninde yürütülmüş olup düşük sıcaklıklar muameleleri oluşturmuştur. Kontrol grubu düşük sıcaklığa maruz bırakılmamıştır.

To better guide Cedrus libani provenances movement to northerly and higher altitudes sites for afforestation, the limits of hardiness to cold should be better known. In this study, we quantified the cold hardiness of seven C. libani provenances sampled from a provenance trial in Ankara, Türkiye, a site located outside the natural range of distribution of the species. Visual damage observation and chlorophyll fluorometry screening methods were used to assess variation in cold hardiness (LT50, the temperature estimated at which 50% of the needle tissue is damaged) among populations. Overall, C. libani can tolerate winter temperatures up to -21°C. Even though there were significant differences in cold hardiness among populations, the maximum difference was only 1.9°C between the most and the least cold-resistant provenances. Cold tolerance was generally greater for provenances that experienced colder temperatures in March and lower levels of total precipitation in their native ranges. We also conclude that the fluorometry method provides a more efficient and stable comparison of cold hardiness than visual observation for C. libani. The results of this study may be useful for assisted migration and breeding programs, as well as for developing guidelines for genetic materials transfer, to increase productivity or adaptability of C. libani.