Ιστορία Της Ελληνικής Γεωπολιτικής

Abstract

Η διδακτορική διατριβή του Ιωάννη Κωτούλα με τίτλο Ιστορία της ελληνικής Γεωπολιτικής εξετάζει βάσει πρωτογενών και δευτερογενών πηγών την ιστορική ανάπτυξη της ελληνικής γεωπολιτικής σκέψεως κατά τον 19ο, τον 20ό και τον πρώιμο 21ο αιώνα. Η διδακτορική διατριβή εξετάζει και ερμηνεύει τις εκδηλώσεις της γεωπολιτικής σκέψεως στον ελληνικό χώρο, όπως αυτή αναπτύχθηκε από τις αρχικές πρωτογενείς διατυπώσεις του 19ου και πρώιμου 20ού αιώνος και τις συνδεόμενες θεματικές αναφορές έως την διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου ερμηνευτικού πλαισίου κατά τον ύστερο 20ό και πρώιμο 21ο αιώνα μέσω της Συστημικής Γεωπολιτικής Αναλύσεως του Ιωάννου Θ. Μάζη. Η μεταφορά θεματικών τόπων της Κλασικής Γεωπολιτικής στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία, η διακειμενική επιρροή στις διατυπώσεις των Ελλήνων θεωρητικών και η ιστορική ανάπτυξη των διατυπώσεων των Ελλήνων συγγραφέων ανά εκάστη ιστορική περίοδο αναλύονται με πλήρη τεκμηρίωση. Η διδακτορική διατριβή εδράζεται σε ορισμένες θεμελιώδεις θέσει, οι οποίες ταυτοχρόνως αποτελούν πρωτότυπες συμβολές στην ελληνική βιβλιογραφία. Οι θέσεις αυτές του υποψηφίου συνιστούν αφ’ ενός νέες συλλήψεις περιεχομένου και ορολογίας σε επίπεδο Ιστορίας των Ιδεών για το εξεταζόμενο αντικείμενο αφ’ ετέρου διαφοροποιήσεις από τις αντιλήψεις, οι οποίες αναπαράγονται στις αποσπασματικές παρατηρήσεις για την ελληνική Γεωπολιτική στην δευτερογενή ελληνόγλωσση βιβλιογραφία. Πρώτη θεμελιώδης θέση της διδακτορικής διατριβής είναι ότι βάσει της αναλυτικής εξετάσεως της ιστορίας της ελληνικής Γεωπολιτικής το μόνο αύταρκες και εσωτερικώς συνεκτικό ερμηνευτικό υπόδειγμα Γεωπολιτικής στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία είναι η Συστημική Γεωπολιτική Ανάλυση του Ιωάννου Θ. Μάζη. Δεύτερη θεμελιώδης θέση της διατριβής είναι ότι η αντίληψη της Γεωπολιτικής ως ανορθολογικής εκδηλώσεως, η οποία αναπαράγεται στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία, συνιστά μεθοδολογικό και πραγματολογικό σφάλμα. Η εμφάνιση των πρωτογενών εκδηλώσεων της Γεωπολιτικής, η οποία πραγματοποιείται στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία σε κάθε περίοδο, είτε σε πρωτογενές ανθρωπογεωγραφικό και γεωστρατηγικό επίπεδο κατά τον ύστερο 19ο και τον πρώιμο 20ό αιώνα είτε μέσω κυρίως της Οικονομικής Γεωγραφίας κατά την μεσοπολεμική περίοδο είτε σε συνάφεια με γεωστρατηγικές θέσεις κατά την μεταπολεμική και την σύγχρονη περίοδο αποτελεί εκδήλωση της ορθολογικής απόπειρας διαχειρίσεως και αξιοποιήσεως του χώρου. Τρίτη θεμελιώδης θέση της διδακτορικής διατριβής και ιδιαίτερη συμβολή στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία είναι η τυπολογική διάκριση των νεοελληνικών πολιτικών και ιδεολογικών αναφορών και των θέσεων των εκπροσώπων της ελληνικής Γεωπολιτικής ή των γεωστρατηγικών θέσεων των Ελλήνων συγγραφέων βάσει της Κλασικής Γεωπολιτικής. Η διδακτορική διατριβή προτείνει μία νέα ανάγνωση της νεοελληνικής ιστορίας και των πολιτικών τοποθετήσεων ως αντανακλάσεων του γεωστρατηγικού προσανατολισμού σε μείζονες γεωπολιτικές ενότητες, τις θαλάσσιες και τις χερσαίες δυνάμεις, και της διακρατικής κατανομής ισχύος. Στην διδακτορική διατριβή πιστοποιείται για πρώτη φορά στην βιβλιογραφία ότι ο όρος γεωπολιτική απαντά για πρώτη φορά στην λατινική το 1679 σε ανέκδοτο σχεδίασμα εγκυκλοπαιδικού λεξικού του Γερμανού φιλοσόφου Leibniz. Η εισαγωγή του όρου γεωπολιτική στην νεώτερη βιβλιογραφία, βάσει της οποίας μορφοποιήθηκε το ερμηνευτικό υπόδειγμα της Κλασικής Γεωπολιτικής, πραγματοποιείται το 1899 σε άρθρο του Σουηδού πολιτικού επιστήμονος Johann Rudolf Kjellén. Τέλος, επιμέρους πρωτότυπες συμβολές αφορούν εννοιολογικές διατυπώσεις, όπως η τυπολογική διάκριση μεταξύ της εκτατικής και της εντατικής ταυτότητος του Ελληνισμού.