ʿAlī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī’nin Kāmilu’ṣ-Ṣınāʿati’ṭ-Ṭıbbiyye (Kitābu’l-Melikī) adlı eserinde damardan kan alma-1: Kan almayı bilme üzerine

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı ʿAlī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī'nin Kāmilu'ṣ-Ṣınāʿati'ṭ-Ṭıbbiyye adı verilen eserinin ikinci cildinin "hastalıkların el ile tedavisi" üzerine olan dokuzuncu makalesinin kan alma ile ilgili olan bölümünü Arapçadan Türkçeye çevirerek Türk tıp tarihi literatürüne kazandırmak, Paulus Aegineta'nın Epitome adlı eserinin ilgili bölümüyle karşılaştırmak ve literatür eşliğinde tıp tarihindeki yerini belirlemeye çalışmaktır. Gereç ve Yöntem: Çalışmada Kāmilu'ṣ-Ṣınāʿati'ṭ-Ṭıbbiyye'nin 1294 H./1877 M. yılında Kahire/Bulak Matbaası'nda basılmış Arapça nüshası esas olmak üzere İstanbul Üniversitesi nüshası, Yale Üniversitesi/USA nüshası ve Süleymaniye Murad Molla nüshası incelenmiştir. Metinler arasında bulunan farklılıklar sonnotla gösterilmiş ve makalenin yazarları tarafından Arapçadan Türkçeye çevrilerek bulgular kısmında sunulmuştur. Çevirisi yapılan bu bölüm daha sonra Paulus Aegineta'nın Epitome adlı eserinin İngilizce çevirisinin ikinci cildinin altıncı kitabında yer alan ilgili bölümle karşılaştırılmış ve literatür eşliğinde tartışılmıştır. Bulgular: Damardan kan alma hakkında verilen bilgiler Kāmilu'ṣ-Ṣınāʿati'ṭ-Ṭıbbiyye'nin ikinci cilt dokuzuncu makalesinin "Kan almayı bilme üzerine" adlı ikinci bölümünde bulunmaktadır. Aynı konu Paulus Aegineta'nın Epitome adlı eserinin ikinci cilt altıncı kitabının "Sect. 40. On venesection" isimli konu başlığında yer almaktadır. Sonuç: ʿAlī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī'nin damardan kan alma konusunda Kāmilu'ṣ-Ṣınāʿati'ṭ-Ṭıbbiyye'de verdiği bilgilerin Paulus Aegineta'nın Epitome'sinde yer alan bilgilerle kısmen benzeşmekle birlikte daha detaylı ve daha kapsamlı olduğu görülmektedir. Öte yandan bu konu hakkında literatürde eṭ-Ṭaberī, er-Rāzī, ez-Zehrāvī ve İbn-i Sīnā gibi hekimlerin eserleri de incelendiğinde ʿAlī b. el-ʿAbbās el-Mecūsī'nin muhtemelen eski kaynakları da harmanlayarak ve kendi gözlem ve deneyimlerinden de yararlanarak bu konuda özgün bir makale yazmış olabileceği değerlendirilmektedir.

Content Analysis on Sports Medicine Practices of the Sections in the "Manual Treatment of Diseases" of Haly Abbas's Kāmil al-Ṣināʿa al-Ṭibbiyya

“…[1][2][3] Haly Abbas, especially with this book, became one of the representatives of Islamic medicine and surgery in the 10th century and pioneered many physicians who grew up after him, such as Avicenna. [1][2][3][4][5] 1. General principle recommendations on 'fractures', 'dislocations' and 'sprains ' Haly Abbas recommended a general treatment algorithm first to treat the fractured bone and reduce the dislocated joint and precautionary methods for the patients.…”