Zelfcontrole-training bij patiënten met een psychotische stoornis: een gecontroleerde studie

Abstract

Samenvatting Cognitieve-gedragstherapie is een veelbelovende therapievorm bij patie¨nten met een psychotische stoornis. Uit onderzoek blijkt dat zowel de psychotische als de niet-psychotische symptomen positief worden beı¨nvloed. Er is echter nog maar weinig gecontroleerd onderzoek voorhanden.In deze studie worden de effecten van Zelfcontroletraining, een cognitief-gedragstherapeutische groepstraining voor patie¨nten met een psychotische stoornis, vergeleken met de effecten van Sociale vaardigheidstraining. De resultaten tonen aan dat beide trainingen positieve effecten hebben op psychische klachten, sociaal functioneren, het zelfbeeld en de copingstijl van patie¨n-ten. Geen van beide trainingen heeft een gunstig effect op variabelen die gerelateerd zijn aan maatschappelijke integratie en zorgconsumptie. Ook werd op geen van de onderzochte variabelen een verschil gevonden tussen de effecten van Zelfcontrole-training en Sociale vaardigheidstraining. Gegeven deze resultaten wordt geconcludeerd dat Zelfcontrole-training wel zinvol kan zijn in de behandeling van patie¨nten met een psychotische stoornis, maar dat de verwachtingen niet te hoog gespannen mogen zijn. InleidingCognitieve-gedragstherapie speelt een steeds grotere rol in de behandeling van psychotische stoornissen (Appelo & Van der Gaag, 1998). Hieraan ligt de veronderstelling ten grondslag dat bepaalde vaardigheden wel in het gedragsrepertoire aanwezig zijn, maar door de invloed van inhoudelijke denkstoornissen niet worden gebruikt. Trainingen die gericht zijn op het activeren of aanleren van vaardigheden leiden volgens deze opvatting vaak tot teleurstellende resultaten, omdat het belangrijkste probleem niet van gedragsmatige, maar van cognitieve aard is.De prognose voor het effectief behandelen van inhoudelijke denkstoornissen bij psychotische problematiek lijkt gunstig. De laatste tijd verschijnen er in elk geval steeds meer publicaties waaruit blijkt dat niet alleen disfunctionele gedachten die optreden bij depressies en angsten, maar ook wanen en hallucinaties effectief kunnen worden gereduceerd met cognitief-gedragstherapeutische technieken (Kuipers et al., 1997 ;. De resultaten zijn gunstig bij patie¨nten met chronische stoornissen en bij psychotische patie¨nten met een korte ziektegeschiedenis (Drury, Birchwood, Cochrane, & MacMillan, 1996 ;Haddock et al., 1998).Psychotische decompensatie wordt meestal voorafgegaan door symptomen die als waarschuwingssignalen kunnen worden aangemerkt. Het betreft vooral onrust, angst, depressieve klachten en een toenemende impulsiviteit en achterdocht (Birchwood & Tarrier, 1992). Tijdens een prepsychotische fase verliest de patie¨nt steeds meer het vermogen om zijn gedachten, gevoelens en gedragingen te controleren. Wanneer de patie¨nt leert 1 Deze studie werd mogelijk gemaakt door subsidies van het Academisch Ziekenhuis Groningen en de Stichting GGZ Groningen