„Zachód porwany…”

Abstract

Czy określenia «Europa Środkowa» bądź «Środkowo-Wschodnia» są jedynie konwencjonalne, czy niosą ze sobą jakąś istotną treść?". Na takie pytanie Redakcji "Kwartalnika Historycznego" można odpowiedzieć, że wyraźna konwencjonalność łączy się w tym przypadku z niesieniem istotnej treści. Na umowny charakter interesujących nas określeń wskazuje już płynność granic owej części Europy. Tylko tytułem przykładu warto przedstawić rozbieżność wyobrażeń, jaka zarysowała się przed laty między redaktorami serii A History of East Central Europe (University of Washington Press) a autorem należącego do tej serii tomu o ziemiach dawnej Rzeczypospolitej polsko-litewskiej w XIX w. W swojej przedmowie do książki Piotra Wandycza Peter F. Sugar i Donald W. Treadgold wskazywali, że redagowany przez nich cykl publikacji został poświęcony dziejom Polaków, Czechów, Słowaków, Węgrów, Rumunów, Jugosłowian, Albańczyków, Bułgarów i Greków; w niewielkim stopniu zajęto się również Finami, Estończykami, Łotyszami, Litwinami, Białorusinami i Ukraińcami 1. Jako autor The Lands of Partitioned Poland Wandycz nie komentował tych założeń, kiedy jednak zaczął pracować nad własną historią Europy Środkowo-Wschodniej, inaczej zakreślił granice interesującego go obszaru. Uznał, że "rdzeniem" szeroko rozumianej środkowo-wschodniej części kontynentu są-historycznie zmienneterytoria Polski, Czech (Czechosłowacji) i Węgier. O tych właśnie krajach mówiła jego kolejna książka 2 .