Voedselsysteeminnovatie : kansen voor een duurzamer en gezonder Nederland

Abstract

Kansen voor een duurzamer en gezonder Nederland 1 Een duurzamer en gezonder voedselsysteem 2 Opgaven voor een duurzamer en gezonder voedse l systeem 3 Vijf richtingen voor voedselsysteem innovatie 4 Systeeminnovatie barrières 5 Voedselsysteem innovaties kansen in Nederland 6 Referenties Anne-Charlotte Hoes | juli 2018 Een duurzamer en gezonder voedselsysteem Opgaven voor een duurzamer en gezonder voedse l systeem Vijf richtingen voor voedselsysteeminnovatie Systeeminnovatiebarrières Voedselsysteeminnovaties kansen in Nederland Referenties Een duurzamer en gezonder voedselsysteem Met de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG's-Sustainable Development Goals) werken landen in gezamenlijkheid aan een betere toekomst. Een meerderheid van de SDG's heeft betrekking op ons voedselsysteem. Voor velen is evident dat de doelen 'beëindig honger', 'bescherm de zeeën' en 'duurzame consumptie en productie' over ons voedselsysteem gaan. Echter, meer indirect zijn ook doelen zoals 'gezondheid en welzijn', 'schoon drinkwater', 'minder ongelijkheid', 'veilige en duurzame steden', 'klimaatverandering aanpakken' en 'behoud van biodiversiteit' afhankelijk van een goed functionerend voedselsysteem. Voedselsysteem: een complex netwerk van mensen, natuur en technologie Het woord 'voedselsysteem' benadrukt dat voedsel veel omvat en niet geïsoleerd beschouwd kan worden (WRR, 2014). Naast consumenten, boeren, toeleveranciers, industrie, retail en horeca omvat het voedselsysteem een netwerk van bedrijven (financiële instellingen, veterinaire diensten en kassenbouwers), overheden (van gemeentes tot Europa), andere organisaties (kennisinstellingen, onderwijs, ngo's, CSO's), andere actoren (buren en burgers), internationale afspraken, leefomgeving (bodem, water, lucht en biodiversiteit) en technologieën (ICT, fabrieken, infrastructuur en machines) (Berkum et al., 2018; HLPE, 2017). Kortom, het omvat een sociaal-technologisch systeem van actoren en dingen die met elkaar interacteren. Figuur 1 biedt een visualisering van het voedselsysteem waarbij expliciet aandacht wordt gegeven aan de verbondenheid tussen het voedselsysteem en het biologische, economische, sociale, politieke en gezondheidssysteem (www.nourishlife.org, Food System Map, 2014). Overzicht van de uitdagingen voor voedselsysteeminnovaties Deze publicatie is geschreven in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en biedt een beknopte samenvatting van de huidige voedselsysteeminnovatieopgave, oplossingsrichtingen, innovatiebarrières en kansen. Een eerdere versie van dit manuscript is gebruikt als discussiestuk voor de expert workshop van het SKIP (Strategisch Kennis en Innovatieprogramma) Team Voedsel.

Overzicht handelingsperspectieven voor beleid gericht op extensivering van de landbouw

“…Deze ruimte kan bijvoorbeeld worden gecreëerd door het benoemen van inzet in plaats van het benadrukken van directe resultaten. Alleen door middel van een opeenstapeling van verschillende, succesvolle alternatieven kan een eventuele landbouwtransitie in gang worden gezet (Bremmer et al, 2020;Grin et al, 2015;Hoes, 2018;Termeer, 2019). Begin daarom met kleinschalig opbouwen.…”

Bedrijfsopties die bijdragen aan kringlooplandbouw : Beoordeeld door melkvee-, varkens- pluimveehouders, glastuinbouwers en akkerbouwers

“…Wat lastig is, is dat duurzaamheidstransities vaak gaan over het vervangen van technologieën en praktijken die de ondernemer nu voordeel bieden. Het besef groeit dat de huidige activiteiten op de lange termijn onhoudbaar zijn vanwege de oplopende vervuiling en de uitputting van eindige natuurlijke hulpbronnen (Wijnberg, 2019;Hoes, 2018). Echter, nu omschakelen brengt pas op de lange termijn collectief voordeel terwijl de kosten nu en door het individu gemaakt moeten worden.…”

Van kwetsbaar naar weerbaar : het Uitvoeringsprogramma Toekomstvisie Gewasbescherming 2030 belicht vanuit transitietheorie

“…Het gaat om structurele veranderingen op het gebied van techniek, gedrag, relaties, regelgeving en institutionele omgeving en vraagt om inspanningen bij zowel bedrijven, burgers, beleid, maatschappelijke organisaties en onderzoekers. Zulke grote veranderingen zijn nodig om complexe duurzaamheids-en gezondheidsproblemen op te lossen (Geels en Schot 2007;Hoes 2018;Loorbach et al 2017;Termeer 2019).…”

“…Een bekend transitiemodel dat is ontwikkeld door het bestuderen van historische transities is het multi-level perspectief (Geels 2002;Geels en Schot 2007). Hoes (2018;p. 15) schrijft hierover:…”