Visclusters in Nederland (nulmeting): omvang en afhankelijkheid voor de keten en toeleverende industrie van Noordzeevisserij : Impactanalyse beleidsbeslissingen op de keten van nederlandse visserijregio’s

Abstract

Deze studie is een deelonderzoek van de overkoepelende sociaal-economische impactanalyse visserij. De centrale onderzoeksvraag is: wat is de sociaal-economische omvang van de visclusters per visserijregio en in welke mate zijn deze visclusters afhankelijk van de Nederlandse visserij? Deze studie is een nulmeting. Niet alleen de effecten van beleidsbeslissingen maar ook de impact van actuele ontwikkelingen zijn meegenomen in deze studie, zoals de energiecrisis door de oorlog in Oekraïne en de onzekerheid over de toekomst vanwege de aangekondigde sanering voor de Nederlandse kottervloot (2022)(2023). Van de totale populatie behoorden 346 bedrijven tot het Nederlandse viscluster met een totale omzet van € 6,6 miljard en 13.550 werkzame personen (8.350 fte) in 2021. Daarvan waren 314 bedrijven afhankelijk van Noordzeevisserij variërend van 5 tot 100% voor de omzet. Met een gemiddelde 40-50% afhankelijkheid van Noordzeevisserij voor de omzet was ongeveer de helft (€ 2,9 miljard) direct toe te wijzen aan Noordzeevisserij. De keten en toeleverende industrie in alle zes gedefinieerde visserijregio's zagen negatieve invloeden van beleidsbeslissingen over de Noordzeevisserij, al werd de impact door een stapeling van zowel nationale als Europese beleidsbeslissingen en martkontwikkelingen (zoals hoge brandstofprijzen) veroorzaakt. De visserijregio's die de grootste negatieve impact ervaarden waren IJmuiden, Urk, Kop van Noord-Holland en Zuidwest-Nederland. Daartegen waren de negatieve invloeden voor visclusters in de regio's Katwijk-Scheveningen en de Waddenkust minder groot. Visafslagen en visserijcoöperaties zijn het meest afhankelijk van de Noordzeevisserij. In tegenstelling tot de andere schakels in de keten hebben visafslagen en visserijcooperaties weinig tot geen uitwijkmogelijkheden bij een krimpende kottervloot en afnemende aanvoer. Naar mening van de bedrijven in de visclusters zijn de grootste zorgen: (1) het verliezen van personeel en daarmee de moeilijk vervangbare specialistische vakkennis jarenlang opgebouwd in de praktijk van generatie op generatie, (2) de verslechterde concurrentiepositie door wegvallen van het onderscheidend vermogen van verse Noordzeevis ten opzichte van geïmporteerde kweekvis, (3) het verlies van de identiteit van visserijregio's als cultureel gemeengoed en (4) gevoelens van onzekerheid over de toekomst doordat de bedrijven oppositie richting de Noordzeevisserij ervaren vanuit natuurbeschermingsorganisaties en weinig tijdige financiële en morele steun voelen van de overheid. De gegevens zijn verzameld via digitale enquête, interviews en regionale workshops aangevuld met openbare databronnen. In de periode vanaf 2023 zal een monitoring als vervolgonderzoek op de nulmeting plaatsvinden waarbij de sociaal-economische effecten van beleidsbeslissingen en actuele ontwikkelingen op visclusters geanalyseerd worden.This study is part of the overarching socio-economic impact analysis fisheries. The key research question is: what is the socio-economic size of the fish clusters per fishery region and ...

Ecologische en sociaaleconomische effecten van alternatieve beheerscenario’s voor de garnalenvisserij

“…Wel moet worden opgemerkt dat in de huidige context het viscluster en de visserijgemeenschappen als geheel in transitie zijn door veranderingen in de visserijmogelijkheden en de vloot (Kraan et al 2023, Hoekstra et al 2023. De economische consequenties van deze beleidswijzigingen dragen bij aan deze cumulatieve effecten en moeten dan ook in dat licht worden gezien.…”

Vooronderzoek ten behoeve van de voedselvisie

“…Handel en verwerking (pp 23 -27) Het feit dat de sector is gegroeid is kenmerkend voor het innovatie-en aanpassingsvermogen van de sector. De sector geeft echter wel aan dat markt-en politieke ontwikkelingen een grote uitdaging vormen voor de robuustheid en bestaanszekerheid van het viscluster (Hoekstra et al, 2023). Een stabiele balans tussen eigen productie en handel, met passende mogelijkheden voor de specifieke ketens binnen het cluster, kan een (te) grote afhankelijkheid ondervangen.…”

“…De keten en toeleverende industrie ervaren reeds de consequenties van het Europees verbod op pulsvisserij, de kottersanering en sluiting van vangstgebieden voor natuurdoeleinden. De precieze impact van deze maatregelen en trends verschilt per regio en ketenschakel, maar het cumulatieve effect heeft ontegenzeggelijk negatieve gevolgen voor de omzet en vormt een reële bedreiging voor het bestaan van bedrijven binnen het viscluster (Hoekstra et al, 2023).…”

“…De aanvoer van Noordzeevis, omzet en inkomsten dalen terwijl productiekosten en prijzen op de visafslagen toenemen, wat resulteert in flinterdunne marges, met name in de internationale retail (Hoekstra, 2023) (Turenhout et al, 2022). De verwachting is dat de concurrentiekracht van landen buiten Europa zal toenemen en deze steeds meer vis-en aquacultuurproducten zullen onttrekken aan de Europese markt.…”

“…De verwachting is dat de concurrentiekracht van landen buiten Europa zal toenemen en deze steeds meer vis-en aquacultuurproducten zullen onttrekken aan de Europese markt. Daarnaast is er sprake van een toenemende controle op traceerbaarheid en ecologische borging vanuit de EU, zaken waar de sector voor aan de slag zal moeten (Hoekstra, 2023).…”