Veri̇ Zarflama Ve Veri̇ Madenci̇li̇ği̇ İle Bi̇st Gida İçecek Endeksi̇ Kapsamindaki̇ Fi̇rmalarin Etki̇nli̇k Anali̇zi̇

Abstract

İşletme faaliyet alanlarının belirlenmesinde ulusal ve uluslararası ekonomik koşulların belirleyici olduğu günümüzde, firmaların varlıklarını ve kaynaklarını daha etkin kullanmalarını gerektirmiştir. Finansal başarısızlıkla karşılaşmak istemeyen firmalar gelecekteki faaliyetleri ile ilgili stratejik planlarını yapmadan önce geçmiş dönemlerdeki performanslarını analiz ederek üstün ve zayıf yönlerini belirlemek zorundadır. Bu çalışmanın amacı BİST'e kayıtlı Gıda İçecek Endeksi kapsamında yer alan 22 firmanın Veri Zarflama Analizi (VZA) ile firma etkinliklerinin belirlenmesi ve firma etkinliklerini etkileyen firma içi önemli değişken veya değişkenlerin Veri Madenciliği teknikleri ile tespit etmektir. Bu amaçla firmaların 2014 -2018 yıllarına ait mali tablolarından 8 adet oran hesaplanmıştır. Girdi değişkenleri olarak cari oran, asit-test oranı, kaldıraç oranı, kısa süreli borç / toplam aktifler oranı, duran varlık / toplam aktifler oranı, uzun süreli borç / toplam aktifler; çıktı değişkenleri olarak da net kâr marjı ve aktif kârlılık seçilmiştir. Etkin ve etkin olmayan firmalar VZA kullanılarak bulunmuştur.

Gida İşletmeleri̇ni̇n Üreti̇m Ve Pi̇yasa Ağ Etki̇nli̇kleri̇ni̇n Enflasyonla İli̇şki̇si̇: Bi̇st Gida İmalat Endüstri̇si̇ İşletmeleri̇ Örneği̇

“…Söz konusu çalışmada gıda işleme endüstrisi, politika yapıcılar ve imalatçı firmalar için, gıda işleme işletmelerinin üretkenliğini ve verimliliğini artırmaya yönelik kararlar alma konusunda önemli yönetimsel sonuçlarla karşı karşıya kalındığı ifade edilmektedir. Bardi (2020) tarafından yapılan bir başka çalışmada, BIST'e kayıtlı gıda içecek endeksi kapsamında yer alan 22 işletmenin veri zarflama analizi ile 2014 -2018 yılları arasındaki etkinlikleri belirlenmiş, bu etkinliklere etki edebilecek işletme içi önemli değişken veya değişkenler veri madenciliği teknikleri ile tespit edilmiştir. Firmaların mali tablolarından 8 adet finansal oran hesaplanmıştır.…”

“…Bu işletmelerden ULUUN (DMU16) bir çeyrek dönemi hariç her dönem etkinlik sınırında çıkmıştır. Literatürde bu işletmeyi etkinlik analizinde farklı dönemler için farklı girdi ve çıktılarla tam etkin bulan başka çalışmalara da rastlanmıştır (Özçelik & Öztürk, 2019;Bardi, 2020;Kangal & Özdemir, 2022). BANVT (DMU2) işletmesi pandeminin başladığı 2020/03 dönemine kadar sürekli bilançoya dayalı mali etkinlik sınırında olmasına rağmen, pandemi başlangıcıyla etkinlik sınırından uzaklaşmıştır.…”

Türk Gıda Üreticileri Sektörünün E7 Ülkeleri ile Karşılaştırmalı Finansal Analizi, 2010-2020 Dönemi Oran Analizi

“…Bu bölümde son yıllarda Türk gıda sektörünün finansal performansını farklı yöntemlerle analiz eden 33 çalışma ve iki E7 ülkesinin gıda sektörü finansal performansını ölçen 4 çalışma (3'ü Endonezya verisi, 1'i Çin verisi ile yapılan) özetlenmiştir. Türkiye verileri ile yapılan çalışmalarda konu sıralaması; finansal analiz (8), finansal performansın belirleyicileri (4), Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) teknikleri ile performans ölçümü (5) ve Veri Zarflama Analizi (VZA) (7) ile etkinlik ölçümü, finansal başarısızlık (3) ve Covid-19 salgının sektöre etkileri (6) şeklindedir. Her bölüm ve varsa alt bölümünde bulunan çalışmalar kronolojik olarak sıralanmıştır.…”

Impact of Covid-19 on the Efficiency of Academic Incentive: A Comparison of 2019 and 2020 Using Data Envelopment Analysis

“…Literatürde farklı konu ve sektörlerde VZA kullanılarak yapılan birçok çalışma bulunmaktadır. VZA, bankacılık (Önal ve Sevimeser, 2006;Behdioğlu ve Özcan, 2009;Budak, 2011;Bektaş, 2013;Özel, Şahin ve Göral, 2017;Öksüzkaya ve Atan, 2017;Ersoy, 2018;Dilmaç, Gülcü ve Sumer, 2018;Fernandes, Stasinakis ve Bardarova, 2018;Novickyte ve Droždz, 2018;Özkan, 2019;Zhou vd., 2019;Şenel ve Şekeroğlu, 2019;Şahin ve Özdemir, 2020;Mirmozaffari vd., 2020;Zhu vd., 2020;Doğan ve Onan, 2021;Kabak, 2021), gıda (Gupta ve Mittal, 2010;Dadura ve Lee, 2011;Soba ve Akcanlı, 2012;Yavuz ve İşçi, 2013;Dizkırıcı, 2014;Li, Huang ve Li, 2016;Kaya ve Coşkun, 2016;Şahin, Şahin ve Kara, 2018;Kandemir ve Koşunalp, 2018;Bardi, 2020;Wang vd., 2020), imalat (Mahadevan, 2002;Yıldız, 2007;Liu, 2008;Ata ve Yakut, 2009;Wang ve Chin, 2009;Tosunoğlu ve Uysal, 2012;Özek, 2015;Çelik ve Ayan, 2017;Özçelik ve Kandemir, 2017;Kang vd., 2018;Yıldız, Yerdelen Kaygın ve Yılmaz, 2020;Veiga vd., 2021;Huang, 2021), sağlık (Kayalı, Kayalı ve Kartal, 2004;Yang, 2006;Afonso ve St. Aubyn, 2006;…”