Türkiye'de Özel Sektörün Kurumsal Sosyal Sorumluluk Anlayışına İlişkin Yarar Algısı: Kurumsal Sosyal Sorumluluk Faaliyetlerinin Duyurulmasında Web Sitelerinin Kullanılması

Abstract

Kurumsal Sosyal Sorumluluk KSS anlayışı hem topluma hem kuruma değer katan bir kavram olarak bir yandan toplumsal refahın gelişmesine katkıda bulunurken öte taraftan kurumların bir toplumdaki varlıklarını sürdürebilmelerinin de temelini oluşturmaktadır. Dolayısıyla hayırseverlik anlayışından farklı olarak Kurumsal Sosyal Sorumluluk faaliyetlerinde kurumsal ve toplumsal olmak üzere iki taraflı yarar gözetilmektedir. Bu nedenle özellikle kurum yararının sağlanabilmesi için sosyal sorumluluk çalışmalarından kamuoyunun haberdar edilebilmesi önemlidir. Günümüzde kurumsal web sitelerinin bu çalışmaların duyurulmasında etkin bir şekilde kullanıldığı görülmektedir. Bu çalışma öncelikle, Türkiye’de özel sektörün Kurumsal Sosyal Sorumluluk anlayışına ilişkin toplumsal ve kurumsal yarar algısını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ayrıca bu çalışmada, kurumsal yararın sağlanabilmesi için KSS faaliyetlerinin duyurulmasında web sitelerinin kullanımı araştırılmaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde, KSS kavramının içeriği, tarihsel gelişimi ve hayırseverlik anlayışından farklı yönleri açıklanmaktadır. İkinci bölümde, KSS kavramı ile ilişkili ekonomik yaklaşımlar ele alınmaktadır. Her iki bölümde de literatür taraması yapılarak, çalışma konusu bilimsel bir çerçevede incelenmektedir. Araştırmaya dayalı üçüncü bölümde ise, Capital dergisi tarafından gerçekleştirilen “Türkiye’nin En Büyük 500 Özel Şirketi” araştırmasının 2011 yılında açıklanan sonuçlarına göre, genel merkezi İstanbul’da bulunan şirketlere yönelik bir anket uygulaması yapılarak elde edilen verilerin analizi sunulmaktadır. Ayrıca araştırmaya katılan şirketlerin kurumsal web siteleri incelenerek KSS faaliyetlerinin bu web sitelerinde yer alıp almadığı belirtilmektedir. Araştırmanın sonucuna göre, şirketlerin büyük bir çoğunluğu KSS faaliyetlerinin kurumsal yararları olduğunu kabul etse de toplumsal yararlarının kurumsal yararlarından fazla olduğu görüşündedir. KSS faaliyetlerinden sadece toplumsal yarar gözettiklerini belirten şirketlerin % 67,6’sının kurumsal web sitelerinde bu tür faaliyetlerini açıklamadıkları bununla birlikte, KSS faaliyetlerinden hem toplum hem kurum yararı gözettiklerini belirten şirketlerin ise % 79,1’inin kurumsal web sitelerinde bu tür faaliyetlerini duyurdukları görülmektedir.

Corporate Social Responsibility and Pharmaceutical Industry, Türkiye Practices: Traditional Review

“…1,2 KSS anlayışı, işletmelerin toplumla kurdukları ilişkilerin bir göstergesi hâline gelmiş olup, KSS çalışmaları ile bir taraftan işletmelerin toplumda kabul görmesi ve varlıklarının devamlılığı sağlanırken, diğer taraftan toplumsal gelişmeye katkıda bulunulmaktadır. [10][11][12] Literatürde değişik şekillerde açıklanan KSS kavramının tanımlarında yer alan ortak unsurlar şöyledir:…”

“… İşletmeler, ekonomik kazanımların ötesinde, toplumsal fayda yaratmak gibi insani değerlere de katkı sağlamalıdır. 11 Günümüzdeki anlamıyla bire bir aynı olmasa da sosyal sorumluluğun tarihinin çok eski dönemlere dayandığı bilinmektedir. 13 Sümer tabletlerinde, ticaret yapan kişilerin sorumluluklarının başlıklar şeklinde tanımlandığı, işçilerin çalışmaları sırasında dinlenme haklarının bulunduğunun yazıldığı, işverenlerin sorumluluklarının kayıtlı olduğu görülmüştür.…”

“…13 Sümer tabletlerinde, ticaret yapan kişilerin sorumluluklarının başlıklar şeklinde tanımlandığı, işçilerin çalışmaları sırasında dinlenme haklarının bulunduğunun yazıldığı, işverenlerin sorumluluklarının kayıtlı olduğu görülmüştür. 11,13 Modern anlamda işletmelerin olmadığı zamanlarda, ticaretle ilgili kurallara MÖ XVIII. yy'daki Hammurabi Kanunlarında rastlandığı ve sosyal sorumluluk kavramının ilk olarak bu düzenlemelere dayandığı varsayılmaktadır.…”

“…13 Sanayi Devrimin-den önce, sosyal sorumluluk anlayışının toplumların gelenek, görenekleri ve dinî değerlerinin etkisi altında olduğu, genel olarak hayır işleri, yardımlar ve bağış gibi faaliyetler sonucu hayırseverlik kavramı ile eş tutulduğu anlaşılmaktadır. 11 Sonraki dönemlerde ise KSS anlayışının gelişiminde esas çıkış noktası, sanayileşme ile birlikte ortaya çıkan çevresel, ekonomik, sosyokültürel ve siyasal sorunlara karşı devletlerin resmi kurum ve kuruluşlarının yanında, gerekli insan gücü ve ekonomik kaynaklara sahip işletmelerin ve sivil toplum kuruluşlarının (STK) da rolünün olduğunun ortaya konması olmuştur. 15 Küreselleşme ile birlikte tüm dünyaya yayılan KSS kavramının, ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) tanımlandığı ve kavramsal olarak geliştiği bilinmekte olup, bu nedenle KSS kavramını ele alan literatürün çoğunun ABD kaynaklı olduğu görülmektedir.…”

Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Bağlamında Kurumsal Sosyal Sorumluluk Uygulamaları: Türkiye’de Mevcut Durum ve Eğilimler

“…Literatürde işletmelerin KSS faaliyetlerine ilişkin raporlarının ele alındığı çalışmalar bulunmaktadır (Idowu ve Towler, 2004;Sert 2012;Suher 2010;Tate vd., 2010;Holcomb vd., 2007;Çetin vd., 2015;Altuntaş ve Türker, 2012). Bunun yanında, gelişen bir pazar olan Türkiye'de bulunan işletmelerin KSS uygulamalarının nasıl bir seyir izlediği yönündeki çalışmalar (Suher, 2010;Pusak, 2014;Soysal 2018, Demirel, 2018Süklüm ve Hiçyorulmaz, 2019;Aytar, 2019;Macit, 2020) ise sınırlı sayıdadır.…”