Theoretical models of drivers behavior on the road

Abstract

StreszczenieZrozumienie mechanizmów i czynników odpowiedzialnych za zachowanie kierowcy na drodze jest przedmiotem nieustającego zainteresowania psychologów transportu, lekarzy medycyny pracy i inżynierów. Modele zachowania kierowcy stanowią punkt wyjścia pozwalający na zrozumienie tych mechanizmów i lokalizację czynników stanowiących barierę w optymalnym funkcjonowaniu na drodze. Pozwalają one również systematyzować wiedzę na temat czynników odpowiedzialnych za zachowania kierowcy, a przez to są punktem wyjścia formułowania hipotez empirycznych lub diagnostycznych. Celem pracy jest przybliżenie modeli zachowania kierowcy zarówno z perspektywy opisowej, jak i funkcjonalnej. Med. Pr. 2017;68(3):401-411 Słowa kluczowe: psychologia transportu, modele teoretyczne, czynnik ludzki, prewencja wypadków, zachowania kierowców, badanie kierowców AbstractUnderstanding of mechanisms and factors responsible for the driver behavior on the road is the subject of ongoing interest to transportation psychologists, occupational doctors and engineers. Models of driver behavior are a key point for the understanding the mechanisms and factors which may cause limitations to the optimal functioning on the road. They also systematize knowledge about the factors responsible for the behavior of the driver and thus constitute a starting point for formulating empirical or diagnostic hypotheses. The aim of this study is to present models of driver behavior from the descriptive and functional perspectives. WSTĘPOkreślenie uwarunkowań błędu człowieka na drodze wciąż stanowi wyzwanie dla osób zajmujących się bezpieczeństwem ruchu drogowego. Błąd człowieka może być pochodną problemów zdrowotnych, np. cukrzycy, chorób neurologicznych czy zaburzeń wzroku. W tym sensie jest przedmiotem zainteresowania lekarzy medycyny pracy. Błąd człowieka może być również pochodną interakcji środowiska pracy, w jakim dane zadanie jest wykonywane, np. na ile jest ono obciążające dla kierowcy, co wynika z warunków drogowych (czytelność znaków, zagęszczenie reklam) lub rozmieszczenia informacji w samochodzie. W tym rozumieniu jest przedmiotem zainteresowania osób związanych z inżynierią drogową i ergonomią. Wreszcie błąd czło-wieka może być pochodną cech osobowości, sprawności procesów przetwarzania informacji i koordynacji wzrokowo-ruchowej -czym zajmuje się psychologia transportu.Niewątpliwie modele teoretyczne zachowania drogowego kierowcy stanowią tę płaszczyznę, na której w sposób kompleksowy, przy uwzględnieniu interakcji czynników na wielu poziomach, można rozpatrywać uwarunkowania błędu człowieka.Modele teoretyczne zachowań drogowych kierowców stanowią tym samym ten poziom badań, na któ-rym jest możliwe lokalizowanie kluczowych dla zachoPublikacja stanowi część pracy doktorskiej Marcina Biernackiego, obronionej na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, pt. "Związek wieku oraz wybranych cech osobowości z funkcjonowaniem poznawczym -analiza w kontekście zachowań drogowych", ss. 10-24, 27-29, https://depotuw.ceon.pl/handle/item/417. Promotor: dr hab...