The Functional-Cognitive Characteristics of Interrogative Utterances in Modern Ukrainian

Abstract

The Functional-Cognitive Characteristics of Interrogative Utterances in Modern UkrainianThe article presents a comprehensive multifaceted description of interrogative sentences in terms of the interaction of their semantic-syntactic (syntaxeme) and formal-grammatical articulation with their communicative articulation (relevant). The syntaxeme structure of interrogative sentences is determined according to the communicative intentions of the speaker. In particular, the following substantial syntaxemes, which serve as a means of modelling questions, are outlined: 1) the indefinite-interrogative subject of an action (physical, locative, intellectual, verbal); 2) the indefinite-interrogative subject of a state (physical, psycho-emotional, intellectual, locative, emotional-evaluative attitude, possessive); 3) the indefinite-interrogative subject of qualification feature, identification; 4) the indefinite-interrogative subject of a qualitative feature; 5) the indefinite-interrogative subject of a process; 6) the indefinite-interrogative object of an action (physical, intellectual-mental, verbal, perceptual); 7) the indefinite-interrogative object of a state (desire, intellectual); 8) the indefinite-interrogative object of a process (physical, psycho-emotional); 9) the indefinite-interrogative object of a qualitative feature; 10) the indefinite-interrogative addressee of an action or state; 11) the indefinite-interrogative means or instrument of an action; 12) the indefinite-interrogative locative.All of these syntaxemes replace the positions of controlled subordinate parts in the formal-syntactic structure of a simple sentence. The emphasis is placed on interrogative words in the field of adverbial syntaxemes, in particular time, reasons, purposes, conditions, manner, and sources of information, which at the formal-syntactic level remain in the position of determinants — subordinate parts of the sentence. The specifics of the thematic-rhematic articulation of interrogative utterances and their communicative variants are examined. It is found that the communicative intention of the speaker’s request determines the intonation type of the question (full dictal, partial dictal, full modal, partial modal), and the syntaxeme and formal structure of the interrogative sentence. The communicative intention also determines the semantic, morphological and positional variants of the interrogative marker. It is observed that interrogative words are usually positioned at the beginning of the sentence and form the rheme of the sentence. Funkcjonalno-kognitywna charakterystyka zdań interrogatywnych we współczesnym języku ukraińskimAutorzy dokonują kompleksowego i wieloaspektowego opisu zdań interrogatywnych w planie interakcji ich wymowy semantyczno-syntaktycznej (syntaksemowej) i formalno-gramatycznej z ich wymową komunikacyjną (relewantną). Struktura syntaksemowa zdań interrogatywnych jest określana w zależności od intencji komunikacyjnej mówiącego. W szczególności zarysowują się następujące istotne syntaksemy, które służą do modelowania pytań: 1) nieokreślony-interrogatywny podmiot czynności (fizyczny, lokatywny, intelektualny, werbalny); 2) nieokreślony-interrogatywny podmiot stanu (fizyczny, psycho-emocjonalny, intelektualny, lokatywny, stosunek emocjonalno-oceniający, zaborczy); 3) nieokreślony-interrogatywny podmiot cechy kwalifikacyjnej, identyfikacyjnej; 4) nieokreślony-interrogatywny podmiot cechy jakościowej; 5) nieokreślony-interrogatywny podmiot procesu; 6) nieokreślony-interrogatywny przedmiot czynności (fizycznej, intelektualno-mentalnej, werbalnej, percepcyjnej); 7) nieokreślony-interrogatywny przedmiot stanu (pożądanego, intelektualnego); 8) nieokreślony-interrogatywny przedmiot procesu (fizycznego, psychiczno-emocjonalnego); 9) nieokreślony-interrogatywny przedmiot cechy jakościowej; 10) nieokreślony-interrogatywny adresat czynności lub stanu; 11) nieokreślony-interrogatywny środek lub narzędzie czynności; 12) nieokreślony-interrogatywny miejscownik.Wszystkie te syntaksemy zastępują pozycje członów podrzędnych w strukturze formalno-syntaktycznej zdania prostego. W zakresie składni przysłówkowej nacisk położony jest na wyrazy pytające, w szczególności o czas, przyczyny, cele, warunki, sposób i źródła informacji, które na poziomie formalnosyntaktycznym pozostają w pozycji determinantów — części podrzędnych zdania. Badana jest specyfika artykulacji tematyczno-rematycznej wypowiedzi interrogatywnych i ich wariantów komunikacyjnych. Stwierdza się, że intencja komunikacyjna prośby mówiącego decyduje o typie intonacyjnym pytania oraz o strukturze składniowej i formalnej zdania pytającego. Intencja komunikacyjna determinuje również warianty semantyczne, morfologiczne i pozycyjne znacznika interrogatywnego. Stwierdza się, że wyrazy interrogatywne są zwykle umieszczane na początku zdania i tworzą jego remat.