Sürdürülebilir Geleceğin Önündeki Tehdit: Yeşil Boyama (Greenwashing) Türkiye Kentleri Üzerinden Bir Değerlendirme

Abstract

Greenwashing (Yeşil Boyama), ürünlerin veya faaliyetlerin çevreye zararlı olmasına karşın zararsız olarak gösterilerek; firmaların veya kamu kurumlarının çevreye karşı daha duyarlı görünmesini sağlayan bir olgudur. Literatürde 1980'li yıllardan bu yana kullanılan yeşil boyama kavramı, son 10 yıllık süreçte çevresel bilincin de gelişmesiyle medya organlarında gündeme gelmeye başlamıştır. Çevresel sürdürülebilirliğin önündeki engellerden bir tanesi olan yeşil boyama kavramı konusunda farkındalık yaratmak ve ulusal literatürde yer alan eksikliğin giderilmesi çalışmanın temel amaçları arasında yer almaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada yeşil boyama kavramının ortaya çıkış süreci açıklandıktan sonra uluslararası ve ulusal alandaki yeşil boyama uygulamalarına yer verilecektir. Çalışmanın son kısmında ise yeşil boyamanın çevresel sürdürülebilirliğe karşı ortaya çıkarttığı sorunların en aza indirilmesinde uygulanacak çözüm önerileri vurgulanacaktır. Çalışma nitel bir araştırma yöntemi olan doküman analizine dayandırılmıştır. Bu bağlamda çalışma kapsamında yeşil boyama konusunda yapılmış uluslararası ve ulusal çalışmaların yanında OECD, Avrupa Birliği gibi uluslararası saygınlığı olan kurum ve kuruluşların çalışmalarına yer verilmiştir. Araştırma kapsamında işletmelerin ve kamu kurumlarının kullandığı yeşil boyamanın çevresel sürdürülebilirliğin önünde engel oluşturduğu sonuca varılmıştır. Davranışsal niyetin firmalara ve kamu yöneticilerine yansıtılması, sivil toplum örgütlerinin ve paydaşların karar alma süreçlerine katılması, yeşil boyama reklamlarının ilgili kurumlar tarafından denetlenmesi, çevresel araştırma ve geliştirme giderlerinin arttırılması ve eko-etiket uygulamalarının yaygınlaştırılmasıyla yeşil boyama konusundaki sorunlar çözülebileceği düşünülmektedir.

Hükümetler ve Uluslararası Kuruluşlar Yeşil Yıkamaya Destek mi Çıkıyor? Küresel İklim Krizinde Küresel Hareket Etmek

“…As a result of the arguments above, it can be said that companies have developed misleading green marketing strategies to show their responsibility towards nature (Demirci, 2021). The cunning of companies has also imposed the responsibility on consumers to act much more carefully in their consumption decisions.…”

Greenwashing’ten Yeşi̇l Aklamaya: Türki̇ye’de Yapilan Akademi̇k Çalişmalar Üzeri̇nden Kuramsal Bi̇r Bakiş

“…Türkiye'de greenwashing üzerine yapılan akademik çalışma türlerinin yıllara göre dağılımı Araştırmalarda greenwashing'in ne olduğuna dair bir fikir birliği görülse de kavramın Türkçe karşılığı konusunda henüz ortak bir görüşün varlığından söz edilememektedir. Greenwashing yerine kullanılan Türkçe ifadeler; yeşil halkla ilişkiler (Yavuz, 2009), yeşil boyama (Demirci, 2021) yeşile boyama (Genç, 2013;Leblebici Koçer ve Delice, 2017;Akyüz, 2020;Çavuşoğlu, 2021), yeşilleme (Güngör, 2015;Akkaya, 2019), yeşil yıkama (Boztepe, 2018) yeşil göz boyama (Ecevit, 2018;Bodur, 2019;Urkut ve Cengiz, 2021;Yıldırım, Mert ve Cebeci 2021) ve yeşil aklama (Özel, 2015;Özdemir, Topsümer ve Göztaş, 2017;Yapraklı ve Yıldız, 2018;Abbas, 2019;Erdoğan Tarakçı ve Göktaş, 2019;Erden ve Öktem Erkartal, 2019;Yıldız ve Kırmızıbiber, 2019;Cansız, 2021;Kahraman, 2021)…”

Yeşi̇l Yikama İle Mücadele: Avrupa Bi̇rli̇ği̇’nde Yeşi̇l İddi̇alarin Doğrulanmasi Gi̇ri̇şi̇mi̇

“…Yeşil İddiaların Doğrulanması Girişimi, Yeni Döngüsel Ekonomi Eylem Planı kapsamındaki yeşil dönüşüme tüketicilerin aktif katılımı için AB tüketici mevzuatının revizyonunu içeren 'Yeşil Dönüşüm için Tüketicilerin Güçlendirilmesi' girişimi ve ürünleri daha iklim nötr, kaynak verimli ve döngüsel ekonomiye uygun hale getirmeye odaklı 'Sürdürülebilir Ürün Politikası' girişimi başta olmak üzere diğer girişimlerle yakın koordinasyon içinde geliştirilmektedir. Girişim kapsamında detaylı etki değerlendirmeleri, istişare ve danışmalar tamamlanmış olup, daha Yeşil yıkama gibi aldatıcı yeşil uygulamalar işletmelere bazı kazanımlar getirse de kamu sağlığına ve kamu güvenliğine ciddi zararlar vermektedir (Demirci, 2021). Çevreyle ilgili aldatıcı uygulamalarla mücadelede ulusal düzeyde parlamentoların, hükümetlerin, kamu kurumları ile denetim ve gözetim otoritelerinin önemli bir rolü bulunmaktadır.…”

“…Türkçe literatürde çoğunlukla 'yeşil aklama' (Kahraman, 2021;Yıldız ve Kırmızıbiber, 2019;Kuşku Özdemir vd., 2017;Özel, 2015) ve 'yeşil boyama/ yeşile boyama' (Demirci, 2021;Akyüz, 2020;Leblebici Koçer ve Yenice, 2017;Genç, 2013) (Özuyar ve Gürsoy, 2021) dikkate alınarak, çalışmanın Türkçe literatüre ve özellikle Türkiye'de yürütülecek hazırlık çalışmalarına katkı yapması hedeflenmiştir.…”