Sociaal vaardig: wel zo aardig!

Abstract

Op 17 november jongstleden organiseerden het NIP (sector Jeugd) en de Universiteit van Amsterdam (vakgroep Ontwikkelingspsychologie) het congres 'Sociaal vaardig: wel zo aardig!' Dit congres beoogde inzicht te geven in het aanbod van sociale vaardigheidstrainingen (Sovatrainingen) en lesprogramma's die de afgelopen jaren in Nederland zijn ontwikkeld.De belangstelling voor het congres bleek enorm: slechts 400 van de 800 geı¨nteresseerden konden deze dag bijwonen. Terecht sprak de dagvoorzitter Pijnenburg (SPI, Nijmegen) van een 'Sova-rage'.Uit de openingstoespraak van Pennekamp, directeurgeneraal van Welzijn, bleek dat het thema ook leeft bij beleidmakers binnen het ministerie van VWS.Van Lieshout (Katholieke Universiteit Nijmegen) constateerde vervolgens dat de bestaande programma's te weinig aansluiten bij de verschillende ontwikkelingstaken. Het belang van een gedegen diagnostiek en een daarop afgestemde Sova-training werd door Van Lieshout benadrukt. Praktische implicaties werden helaas niet altijd even duidelijk door de vele theoretische nuances die in kort tijdsbestek de revue passeerden.Eppink (Psychologisch Buro Eppink) illustreerde aan de hand van persoonlijke anekdotes uit enkele culturen hoe sterk 'sociale codes' per cultuur verschillen en hoe belangrijk het is om hier bij het ontwikkelen van een Sova-training rekening mee te houden. Alhoewel zijn verhaal een duidelijke boodschap bevatte, was het jammer dat een concrete uitwer-king ervan naar Sovatrainingen ontbrak.Als laatste spreker van de ochtend stelde Prins (Universiteit van Amsterdam) enkele opmerkelijke resultaten betreffende de effectiviteit van Sova-trainingen aan de orde. Zo blijken de behandelingseffecten meestal in maar heel beperkte mate te generaliseren naar de schoolklas of leefgroep. Bovendien zijn de korte-termijneffecten die met de meeste programma's worden verkregen na drie maanden al niet meer aantoonbaar. Prins bood echter ook enkele perspectieven. Door ouders en leerkrachten daadwerkelijk te trainen in het ondersteunen van nieuw verworven vaardigheden, kan generalisatie bevorderd worden. Ook het gegeven dat kortere programma's effectiever blijken te zijn dan langdurige programma's was opmerkelijk. Prins besloot zijn betoog onder meer met de stelling dat niet de toevallige beschikbaarheid, maar de afstemming van een programma op de aard van de sociale problemen de keuze voor een specifiek Sovaprogramma dient te bepalen.Opvallend was dat bij alle drie inleiders een paar thema's terugkeerden: Sova-trainingen moeten meer dan nu het geval is aansluiten bij het dagelijkse leven van kinderen, en ze moeten meer 'op maat' zijn en aansluiten bij de specifieke sociale problemen. Deze noodzaak bleek eens te meer uit het middagprogramma (waarvan ik het deelgebied basisonderwijs volgde), dat voornamelijk bestond uit presentaties van curricula en standaardprogramma's, met soms onwerkelijk aandoende situaties of opdrachten.Dekkers gaf een heldere toelichting op het preventieve programma 'Zeg nou zelf', dat de sociale weerbaarheid in de bovenbouw p...