Sinif Yöneti̇mi̇nde Öğretmenleri̇n Öğreti̇msel Li̇derli̇k Rolleri̇

Abstract

Esen ALTUNAY * ÖZ: Okullarda, sürdürülebilir okul gelişimi doğrultusunda çeşitli tartışma, öneri ve uygulamalar görülmektedir. Çoğunlukla bu tartışma, öneri ve uygulamaların kesiştiği temel öğelerden birisi de okullarda liderliğin geliştirilmesi kavramıdır. Liderlik kavramının, okulun yenileşme ve gelişme çabalarında temel kavramların başında geldiği düşünülmektedir. Liderlik türlerinden birisi de öğretimsel liderliktir. Bu bağlamda öğretimsel liderliğin, hem sınıf düzeyinde, hem de okul düzeyinde geliştirilmesi, okullarda yenileşme ve gelişme çabalarının hedeflerine ulaşması, etkili ve verimli eğitim ve öğretim etkinliklerinin yürütülebilmesine katkı sağlayabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, sınıf yönetiminde öğretmenlerin öğretimsel liderlik özelliklerine ilişkin araştırmaları gözden geçirmek ve sistematik bir biçimde incelemektir. Bu çalışma sistematik bir derlemedir. Bu çalışma ile alanyazında okul yöneticilerinin nasıl bir öğretimsel lider olabileceğini gösteren "öğretimsel liderlik modeli"nin, öğretmenler tarafından nasıl kullanılabileceği öğretmen davranışına uyarlanarak açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmada liderlik, öğretimsel liderlik kavramı, sınıf yönetiminde liderlik kavramına gereksinim ve sınıfa katkısı, öğretmenin öğretimsel liderlik rolü ve davranışları açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın sonucunda alanyazın doğrultusunda öğretmenlerin öğretimsel liderliğinin gelişimi için öneriler sunulmuştur.

Öğreti̇msel Li̇derli̇kle İş Doyumu Arasindaki̇ İli̇şki̇de Sosyal Sermayeni̇n Araci Rolü

“…Öğretmenlerin kendilerini okulun hedefleri ile ne kadar yakın gördükleri, işi sahiplenmeleri ve içselleştirmeleri ve mesleklerinden memnuniyetleri okul müdürünün öğretimsel liderlik kapasitesi ile bağlantılıdır. Alan yazında öğretimsel liderlik uygulanan okullardaki öğretmenlerin iş doyumu düzeyinin daha yüksek olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır (Altunay, 2017;Bogler, 2001;Bozkurt vd., 2021;Özgözgü ve Altunay, 2016;Rice & Schneider, 1994;Tabancalı ve Cengiz, 2018). Bu bağlamda öğrenci başarısına odaklanan ve bu başarı için öğretmenlerin mesleki gelişimlerini destekleyen öğretimsel lider olan okul konu ile ilgili çalışmalarında okul yöneticilerinin liderlik davranışlarının öğretmenlerin motivasyonunu ve iş doyumunu etkilediğini ve okul yöneticisinin sadece yönetim sorumluluğuna değil öğretim sorumluluğuna da sahip olduğunu vurgulamıştır.…”

“…Bu bağlamda yapılan istatistiksel çalışmada, iş doyumu ile öğretimsel liderlik arasında sosyal sermayenin anlamlı bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Sonuca göre öğretimsel liderlik sergilenen okullarda iş doyumu yüksek olmakta ve bu ilişkide sosyal sermaye artırıcı bir aracı rol oynamaktadır (Altunay, 2017;Ekinci ve Karakuş, 2011;Özgözgü ve Altunay, 2016;Tabancalı ve Cengiz, 2018). Öğretmenlerle, öğrencilerle, öğretim yöntem ve teknikleriyle ve öğretim sürecinin bizzat kendisiyle doğrudan ilgilenen öğretimsel lider ile katılımcı, gelişmeye açık, iş birliği halinde çalışabilen ve iş doyumu elde edebilen öğretmenler sosyal sermaye aracılığıyla bu ilişkiyi artırmaktadır.…”

Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Görüşleriyle Okul Müdürlerinin Paylaşılan Öğretimsel Liderlik Düzeyleri (Isparta İl Örneği)

“…Cinsiyete göre kadın öğretmenlerin paylaşılan liderlik algıları, erkek öğretmenlerin paylaşılan liderlik algılarına göre daha düşüktür. Elde edilen bu sonuç cinsiyete göre öğretmenlerin paylaşılan liderlik algılarının benzerlik gösterdiği şeklinde yorumlanabilir.Literatür incelendiğinde liderlik(Güzel ve Evecen, 2021;Akıncı, 2020; Çelik ve Polat, 2017), öğretimsel liderlik(Çilesiz, 2019;Altunay, 2017;Karaduman, 2017;Kaya, 2017; Yaman ve Ezer, 2015), paylaşılan öğretimsel liderlik (Bozkurt ve Taşdemir, 2022; Yiğit ve Kaya 2020;Sucu, 2016), okul iklimi(Akıncı, 2023; Altuntaş ve ark. 2020; Bakkal ve Radmard, 2020) ve okul kültürü(Yüzer, 2019; Çevik ve Köse, 2017; Güngör ve Gündüz, 2021) konularında çalışmalar yapıldığı görülmüştür.Medeni durum faktörüne bağlı Okul Müdürlerinin paylaşılan öğretimsel liderlik düzeylerinde istatistiksel olarak anlamlı bir değişim gözlenmemiştir.…”