Sibling Participation in Interventions for Children with Autism Spectrum Disorder: A Systematic Review

Abstract

Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocuğa kardeş aracılığıyla sunulan müdahalelerin etkililiğini sınayan pekçok araştırmanın yanı sıra 2012 yılına kadar olan araştırmaları inceleyen farklı derleme çalışmaları bulunmaktadır. Ancak alanyazında konuya ilişkin daha güncel sistematik bir derleme çalışmasına rastlanmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, OSB olan çocuklara kardeşleri aracılığıyla sunulan müdahalelerin etkisini sınayan çalışmaları demografik, yöntemsel ve bulgu değişkenleri açısından inceleyerek kapsamlı bir betimsel analiz yapmaktır. Belirlenen veri tabanlarında anahtar kelimeler kullanılarak yapılan ilk taramada 166, kaynakçaların gözden geçirilmesi yoluyla sekiz çalışmaya ulaşılarak toplam 174 çalışma ele alınmıştır. Bu çalışmalar, dâhil etme ölçütleri olarak 1977-2018 yılları arasında hakemli dergilerde İngilizce ve Türkçe dillerinden biri ile yayımlanması, tek denekli araştırma modelleri ile desenlenmesi, katılımcılardan en az birinin OSB tanısının olması ve kardeşlerin aktif katılımcı olarak yer alması açısından incelenmiştir ve 16 çalışma araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırmanın sonucunda normal gelişim gösteren (NGG) kardeşlerin eğitici olduğu çalışmalarda OSB olan kardeşlerine hedeflenen becerileri başarıyla öğrettikleri bulgusuna ulaşılmıştır. Ancak müdahalelerde kullanılan eğitim paketlerinin benzer ve farklı öğelerden oluştuğu ve öğretim sürelerinin değişkenlik gösterdiği dikkat çekmektedir. Araştırmadan elde edilen bulgular tartışılarak ileri araştırmalara yönelik önerilerde bulunulmaktadır.

Erken Çocukluk Dönemi̇nde Kaynaştirma Eği̇ti̇mi̇ne Yöneli̇k Yapilan Çalişmalarin Eği̇li̇mleri̇: Si̇stemati̇k Derleme

“…Türkiye'de yapılan çalışmalar incelendiğinde, son yıllarda okul öncesi eğitim (Baran vd., 2007;Derman vd., 2019;Yılmaz & Altinkurt, 2012) ve özel eğitim (Çoşkun vd., 2014;Demirok vd., 2015;Diken vd., 2008;Diken vd., 2009;Diken vd., 2016;Gökçe & Ülke Kürkçüoğlu, 2019;Küçüközyiğit vd., 2016;Melekoğlu vd., 2018;Olçay-Gül & Diken, 2009;Özkardeş, 2013;Özkubat vd., 2014;Sucuoğlu, 2004;Şermin, 2013;Tiryakioğlu, 2014;Yıldız vd., 2016) alanlarında yapılan araştırmaların eğilimlerini belirleme amacıyla pek çok araştırmanın yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmalardan Olçay-Gül ve erken çocukluk özel eğitimi kapsamı içerisinde gelişimsel yetersizlik gösteren çocuk, aile, öğretim ve hizmet kategorilerindeki tezleri karşılaştırmalı olarak incelemiştir.…”