Şanlıurfa’da bitki koruma ürünü satış yerlerinde çalışanlarda nörolojik ve psikiyatrik semptomlar ve ilişkili faktörler

Abstract

Amaç: Ruhsal ve nörolojik bozukluklar dünyada öncelikli halk sağlığı sorunlarından biridir. Bu çalışmada, Şanlıurfa il merkezine kayıtlı bitki koruma ürünü (BKÜ) satışı yapan işyerlerinin yasal düzenlemelere uygunluğunu belirleyerek, çalışanların nöro-psikiyatrik semptomlarını ve bu semptomlarla ilişkili faktörleri belirlemek amaçlanmıştır. Yöntem: Kesitsel tipteki bu araştırmada Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi etik kurul onayı alınmıştır. Araştırmanın evrenini, 2014 yılında Şanlıurfa Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü'nden alınan listeye göre, il merkezi ve merkeze bağlı köylerde olmak üzere il merkezinde bulunan toplam 119 pestisit satış yeri oluşturmuştur. Çalışma tarama çalışması niteliğinde olup, tüm işyerlerine ulaşılması hedeflenmiş, %91.66'sına ulaşılmış, tüm çalışanlar araştırmaya dahil edilmiştir. Veri toplama aracı olarak, 6 bölümden oluşan 'Şanlıurfa'da Pestisit Satış Yerlerinde Çalışanların Sosyo-Demografik Özellikleri ve Semptom Tarama Soru Kâğıdı' Nörolojik Değerlendirme Ölçeği/ Q/ 16) ve Genel Sağlık Anketi (GSA/ 12) kullanılmıştır. Görüşme araçları yüzyüze görüşme ve gözlem tekniği kullanılarak doldurulmuştur. Bulgular: Araştırma 110 işyeri ve bu işyerlerinde çalışan 204 kişi üzerinde yürütülmüştür. Çalışmaya katılanların %98'i erkektir. Yaş ortalaması 36.0± 11.2 yıldır. Çalışanların %31.9'u Ziraat Mühendisi, Ziraat Teknisyeni ya da Meslek Yüksek Okulu (MYO) Bitki Koruma Bölümü mezunudur. Çalışmaya katılanların pestisit satış yerinde ortalama çalışma süresi 89.6± 91.6 aydır. İşyeri ortam faktörleri incelendiğinde, Yönetmelik maddelerinin tümüne uygun satış yerine rastlanmamıştır. Çalışanların %19.6'sı satış faaliyetlerine ek olarak, pestisit uygulama işlerinde de çalışmaktadır. Çalışanların %27'si Q16 Nörolojik Değerlendirme Ölçeği'ne göre 6 ve üzerinde, %29.9'u GSA/ 12 ölçeğine göre 1 ve üzerinde puan almıştır. Regresyon analizi sonucuna göre; nörolojik açıdan 6 ve üzerinde semptom varlığı ile pestisit uygulama ve pestisit satış yerinde çalışma süresi arasında, ruhsal semptom varlığı ile de öğrenim durumu arasındaki ilişki istatistiksel açıdan anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Sonuç: Bulgulara dayalı olarak, pestisit satışı ve uygulamasında çalışanların sağlık taramalarının yapılması ve güvenli pestisit uygulama davranışı kazandırılması ile işyeri ortam faktörlerinin kontrolü için eğitim ve denetim çalışmalarının yapılması önerilmektedir.