Saint John Chrysostom’s preaching “logotherapy” in the face of heresy of anomoeanism

Abstract

Św. Jan Chryzostom (349-407) wywarł olbrzymi wkład w rozwój doktry­ny teologicznej i praktyki pastoralnej, działając w okresie, który badacze cha­rakteryzują jako „złoty” wiek dla partystyki i kaznodziejstwa na chrześcijań­skim Wschodzie. Równocześnie w tym czasie poważny kryzys w Kościele Bizantyjskim powodują błyskawicznie rozpowszechniające się na Wschodzie herezje: arianizm, manicheizm, duchoburstwo, apolinaryzm i inne. Św. Jan jako duszpasterz działa w ostatnim etapie trwania herezji arianizmu, która szeroko rozpowszechniła się w Antiochii w postaci anomeizmu, kwestionującego boską naturę Chrystusa. Jako teolog walczy on z tą herezją tylko i wyłącznie z ambony. „Logoterapia” kaznodziejska św. Jana Chryzostoma polegała na obronie ortodok­syjnej nauki z użyciem metody duszpasterskiej: stosuje on dialog ze słuchaczem, aby udowodnić niesłuszność nauki heretyckiej i w ten sposób uchronić zdrowie duchowe oraz nieskazitelność wiary ludu powierzonego jego pasterskiej trosce. Św. Jan nie ma zamiaru prowadzić dysputy dogmatyczno-polemiczne z ambony z celem ich wygrania, lecz ma zamiar uleczyć (uwolnić) słuchaczy od błędnych poglądów i heretyckiej nauki. Każdego „chorego” Złotousty traktuje w duchu łagodności i miłości; nie wyklina heretyków, lecz zwraca się do nich z apelem, aby powrócili do jedności z Kościołem. Chryzostom traktuje swoje kazania jako swoisty „seans logoterapii”, co przejawia się w werbalnym „zalewaniu ran oliwą i winem” (Łk 10, 34).