Relikty Układów Ruralistycznych W Strukturze Współczesnego Miasta. Zachowane Dziedzictwo W Kontekście Założeń Miasta Przyszłości, Na Przykładzie Rzeszowa

Abstract

Celem artykułu jest wskazanie możliwości twórczego wykorzystania potencjału przestrzennego i krajobrazowego zachowanych układów ruralistycznych współ-cześnie znajdujących się w granicach administracyjnych miasta Rzeszowa. Autorki opracowania stawiają pytanie: Czy zachowane dziedzictwo kulturowe w postaci reliktów osadnictwa wiejskiego wpisuje się w idee dynamicznie rozwijającego się ośrodka miejskiego, promującego się jako "stolica innowacji"? Badania naukowe oparto na kwerendzie i analizie archiwalnych materiałów kartograficznych, analizie porównawczej map archiwalnych i współczesnych oraz na wizjach terenowych. Wyniki przeprowadzonych prac ukazały bogaty zasób wciąż czytelnych układów ruralistycznych, które Rzeszów wchłaniał w trakcie budowania "wielkiego miasta". Rozwijająca się urbanizacja na zawsze zmieniła specyfikę i uwarunkowania terenów wiejskich, jednak ich podstawowy układ przestrzenny pozostał często niezmieniony. W ten sposób tradycyjnie pojmowana wieś przekształciła się w miejskie osiedle, które wciąż nacechowane bywa "wiejskością" zachowaną w układzie dróg, rozłogach pól, zabudowaniach folwarcznych czy obiektach sakralnych istniejących w oryginalnej lokalizacji. Stanowi to istotny element tożsamości miasta i stwarza możliwość kształtowania jego układu przestrzennego w oparciu o zdefiniowane dziedzictwo kulturowe (ruralistyczne). Odpowiedzialne budowanie miasta przyszłości opiera się m.in. na kontynuacji lub twórczej interpretacji cech i form, które decydują o jego indywidualności. To także dbałość o zrównoważone środowisko miejskie. Realizację tak założonych celów umożliwia poszanowanie wartości, które wciąż obecne są w krajobrazie Rzeszowa.

Trwanie granic rozbiorowych w praktykach, kolekcjach i krajobrazie

“…Poszczególne etapy przekształceń pozostają "zapisane" w przestrzeni w postaci różnorodnych form osiedli mieszkaniowych i ich elementów, krajobrazu rolniczego, krajobrazu postmilitarnego itp. 85 Następujące nawarstwienie powoduje niekiedy zniekształcenie lub utracenie wcześniejszych komponentów, co stanowi zasadniczą trudność w badaniach krajobrazów historycznych, jakimi są także krajobrazy dawnych granic rozbiorowych.…”

Aspekty wiejskości w krajobrazie kulturowym dużego miasta na przykładzie Krakowa

“…Analizą zachowania wiejskich historycznych układów osadniczych, które współcześnie znajdują się w obrębie dużych miast, zajmowali się m.in. : Cepil (2018); Chachaj (2014); Figlus (2020aFiglus ( , 2020b; Gajdek, Cieśla (2017); Gałka (2018); Miszewska, Szmytkie (2017); Szmytkie (2011Szmytkie ( , 2014; Wilkaniec (2018).…”