Religijność spójna. Pojęcie i pomiar

Abstract

Istotę uniwersalnego faktu, jakim jest religia, stanowi wiara w Boga, czyli odniesienie człowieka do nadprzyrodzoności. W strukturę fenomenu religijne go wchodzi przedmiot religii (nadprzyrodzoność), podmiot religijny (jednost ka, społeczność, sacrum w jednostce) oraz wzajemne oddziaływanie (zewnę trzne i wewnętrzne) przedmiotu i podmiotu1. Religia ujmowana jako system jest zwartą strukturą, w której da się wyod rębnić wymiary znajdujące się we wzajemnym związku: rytualny, doktrynalny, wiedzy, doświadczenia religijnego i moralny2. Chociaż religia jako system jest zwarta, to jednak stwierdza się, że ludzkie postawy wobec nadprzyrodzoności przedstawiają duże zróżnicowanie tak w zakresie religijnych zasad wspólnoty religijnej wyrażonych w wymiarze doktrynalnym, jak też w pozostałych wy miarach. Na rozbieżność między płaszczyzną treści ujmowaną w oficjalnym modelu przekonań religijnych (dogmaty, artykuły wiary) a płaszczyzną postaw jednostek religijnych wobec tych treści wskazuje doświadczenie pastoralne i raporty kościelne o stanie religijności3. Badania socjologiczne stwierdzają, że zjawisko selektywnościw stosu nku do doktryny kościelnej istnieje już od wielu lat i ma charakter powsze chny4. Postawa wybiórcza dotyczy w szczególny sposób przekonań eschatolo gicznych. Stwierdza się więc, że wewnątrz zespołu chrześcijańskich przekonań na temat życia po śmierci jedne treści są przyjmowane a inne odrzucane5. Jed-1 Por. G. van der Leeuw, Fenomenologia religii, Warszawa 1978. 2 Wśród wielu opracowań te wymiary najczęściej się powtarzają jako istotne dla religii.