Redukcija U Fenomenologiji I Slikarstvu

Abstract

Članak zastupa tezu da se umetnik razlikuje od filozofa po tome što se po prirodi svoga posla već nalazi u ravni iskustva fenomenološke redukcije. Polazeći od metodoloških pretpostavki fenomenologije, kojima je izvan svega stalo da napuste okvire »mundane« filozofije, autor skreće pažnju da je i savremenoj umetnosti strana svaka pomisao da se zadrži u bilo kojem obliku reprodukcije postojeće stvarnosti. Drugi deo rada analizira filozofske uvide koji savremenu umetnost tumače kao spontanu negaciju prirodnog stava. Pokazivanje transformacija pojma apstrakcije dodatno osvetljava srodnosti fenomenologije i savremenskog slikarstva. Napuštanje naglašeno negativnih i afirmacija pozitivnih značenja apstrakcije proističu iz fundamentalne promene odnosa prema postojećem svetu. Ako za fenomenologiju apstrahovati znači praktikovati viđenje koje iz vlastite slobode kreira nove oblike, imenovane antičkim pojmom eidos, onda je reč o opštosti koja nadmašuje partikularne pojave prirodnog sveta. U traganju za takvim eidos leži osnova srodnosti fenomenologije i slikarstva.Ključne reči: fenomenologija, slikarstvo, redukcija, eidos, prirodni stav O EJDETSKOJ REDUKOVANOSTI UMETNIČKOG ISKUSTVA U svom tekstu o fragilnosti lepog, objavljenom u zborniku priređenom povodom Huserlovog sedamdesetog rođendana, Oskar Beker je zabeležio kako se estetička sfera odlikuje spontanim provođenjem ejdetske redukcije. Posebnost ove »spontanosti« sastoji se u tome, što umetnička delatnost sama po sebi ostvaruje izvesnu usmerenost koja je za fenomenologiju od prvorazrednog značaja. Kao da umetnik bez mnogo napora i premišljanja čini ono, za šta je fenomenologu neophodan studiozan i mukotrpan rad. Setimo li se Huserlovog upozorenja da svaka vrsta predmetnosti ima sebi svojstvenu neposrednost datosti, pa stoga iziskuje principijelno različitu intencionalnu strukturu, onda ćemo shvatiti da priroda umetničkih i filozofskih regija donekle odstupa od njega. Među njima ne postoje samo razlike. Naprotiv, struktura umetničkih gestova po nečemu se pokazuje kao srodna i bliska strukturi fenomenoloških uvida.Bekerovo razlikovanje filozofskog i umetničkog zanimljivo je zbog toga što se više ne oslanja na nasleđene obrasce. U njemu se više ne radi o odnosu duhovnog i čulnog, niti o umetničkim mogućnostima neposrednih formalnih otelovljenja 1 proledragan@ff.uns.ac.rs Ovaj rad nastao je zahvaljujući podršci Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja projektu 179007.