Samenvatting Borderline patie¨nten raken snel en vaak in een crisis. Crisisinterventie aan deze groep patie¨nten vraagt zowel om een begrenzend kader als om een flexibele attitude. Een behandelcontract biedt zo'n kader. Het omschrijft rollen en verantwoordelijkheden en loopt op crises vooruit. Het heeft een preventieve functie en moet voorkomen dat een crisis de behandeling zelf ondergraaft. Bij 'moeilijke' borderline patie¨nten is een aangepaste invulling nodig. Een flexibele attitude moet garanderen dat recht wordt gedaan aan de grote verschillen tussen patie¨nten en hun individuele ontwikkeling. Voor het crisisgesprek zelf staan meerdere emotieregulerende technieken ter beschikking. Crises vormen nogal eens een beslissend moment in het motiveren van patie¨n-ten hun therapie voort te zetten of een behandeling te starten.
Inleiding'Ze hebben honger, maar geen trek', schreef Heerma van Voss ooit toen hij de relatie van borderline patie¨nten tot hun hulpverlener typeerde. Een innerlijk kader ontbreekt, borderline patie¨nten hebben ons nodig en stoten ons af. Hun psychopathologisch profiel met impulsiviteit, angst, prikkelhonger en wisselvalligheid maakt hen overgevoelig voor crises. We worden -om in de beeldspraak te blijven -dus vaak voor de maaltijd geı¨n-viteerd. Soms overdag, liever rond sluitingstijd of als het donker is.Dit artikel gaat over crisisinterventie bij borderline patie¨nten, over wat we meestal beter kunnen doen, of laten, bij onze eigen patie¨nten, maar ook bij patie¨nten die bij een collega in behandeling zijn of die hulp ontberen. De nadruk ligt op (psycho)therapeutische interventies; farmacotherapeutische mogelijkheden blijven buiten beschouwing. Daarvoor verwijzen we graag naar Soloff (1998) , die richtlijnen formuleerde voor symptoomspecifieke farmacotherapie bij borderline patie¨nten, en naar Van Meekeren en Korrelboom (2001) .
Het profiel van de borderline patie¨ntGevraagd naar hun eerste associatie bij borderline patie¨nten, geven hulpverleners overwegend negatieve kwalificaties: borderline patie¨nten manipuleren, overvragen, overschrijden grenzen; borderline patie¨nten zijn grillig, onbetrouwbaar en dwingend. Als meest aangewezen benaderingswijze wordt dan ook veelal het stellen van grenzen genoemd, een opvatting die zoals verderop zal blijken, maar ten dele juist is.Borderline patie¨nten hebben kenmerken waarmee menig maker van talkshows zeer ingenomen zou zijn: ze zijn impulsief, vertonen risicovol seksueel gedrag, misbruiken alcohol en drugs en hebben eetstoornissen. Ze zijn vaak novelty-seeking, hebben een voorkeur voor gedragsextremen, kicken op aandacht en kennen hectische interpersoonlijke contacten. Maar er is ook een 'stille', minder sensationele keerzijde: borderline patie¨nten zijn nauwelijks in staat zichzelf te troosten of tot rust te brengen, met heftige affectmodulatie, stemmingslabiliteit en suı¨cidaliteit